Μιχάλης Καλιότσος

Αναζητώντας στο σήμερα τον Τσέχωφ

Ο Μιχάλης με πολύχρονη πορεία στο θέατρο και τον κινηματογράφο είναι απόφοιτος της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής Κώστα Καζάκου ενώ έχει επίσης σπουδάσει Αrts and Social Sciences στο Glasgow University της Σκωτίας 1994-1997 και έχει παρακολουθήσει μια σειρά από σεμινάρια. Είναι ιδρυτής της ομάδας ΘΕΑΤ.Ο.Σ και έχει σκηνοθετήσει τέσσερα έργα. Φέτος έχει αναλάβει να ερμηνεύσει την «Βαρετή ομιλία» μια συρραφή έργων του Τσέχωφ με την μορφή μονολόγου και με κοινό άξονα την πλήξη μιας ανούσιας καθημερινότητας. Μιλάμε μαζί του για την παράστασή του και για πολλά άλλα.

Μίλησέ μου για την μέχρι τώρα πορεία σου στο θέατρο;
Τελείωσα την Δραματική σχολή του Κώστα Καζάκου το 2001 και για ένα χρόνο δεν έκανα τίποτα. Δεν ήξερα πώς να το χειριστώ τον τίτλο του «επαγγελματία ηθοποιού», μου φαινόταν δύσκολο και έπρεπε να βάλω κάτω μερικά πράγματα και να πάρω μια απόφαση. Αυτό που κατάλαβα στην ουσία ήταν ότι είχα ανάγκη να επικοινωνώ με τους άλλους και κατάλαβα επίσης ότι το θέατρο ήταν ένα καλό μέσο για να το κάνω. Αν δεν έχεις μια βαθειά ανάγκη να κάνεις θέατρο και γενικά μια τέχνη, καλύτερα κάνε μια άλλη δουλειά που θα βγάζεις πιο πολλά λεφτά. Μ ε αυτό το κριτήριο επιλέγω και τις δουλειές που κάνω μέχρι τώρα. Πρέπει να μου δημιουργείται αυτή η ανάγκη να μιλήσω στον κόσμο.

Ποια είναι η σχέση σου με το έργο του Τσέχωφ;
Ο Τσέχωφ μου άρεσε από την σχολή όταν έκανα τον Θείο Βάνια και κατάλαβα ότι «τα πράγματα δεν είναι αυτό που δείχνουν αλλά εκείνο που κρύβεται από κάτω, έχει την πραγματική σημασία». Μετά τη σχολή δεν έτυχε να παίξω σε κάποιο έργο του. Φέτος με αφορμή και τα 110 χρόνια από τον θάνατο του, ένιωσα την ανάγκη να ασχοληθώ κάνοντας την δική μου πρόταση. Η παράσταση που κάνω είναι μια σύνθεση από τρία έργα του και αυτό που τονίζω σαν παρατήρηση είναι ότι δεν ήθελα να υποδυθώ έναν συγκεκριμένο τσεχωφικό ήρωα αλλά έναν άνθρωπο του σήμερα με τσεχωφικές διαστάσεις. Λέγοντας τσεχωφικές διαστάσεις εννοώ διαστάσεις που βρίσκουμε κοινές στους ήρωες του Τσέχωφ με τους ανθρώπους της εποχής μας.

Από ποια έργα αποτελείται η σκηνική σύνθεση και ποιος είναι ο συνδετικός κρίκος;
Από τον μονόλογο του Αστρώφ στο «Θείο Βάνια», τις «Βλαβερές συνέπειες του καπνού» και την νουβέλα «Ανιαρή ιστορία». Το βασικό κοινό και στους τρεις ήρωες είναι ότι δεν έκαναν και οι τρείς αυτό που ήθελαν πραγματικά στην ζωή τους. Τους χαντάκωσε η δύναμη της συνήθειας αρκέστηκαν σε μια ζωή στα μέτρα και σταθμά των άλλων . Ξεκίνησαν με όνειρα και κατέληξαν να κάνουν μια βολική και βαρετή ζωή. Αυτήν την άχαρη και καταπιεσμένη ζωή προσπαθεί να «αναδείξει» και η «Βαρετή ομιλία». Ταυτόχρονα όμως προσπαθεί να κλείσει και το μάτι στον θεατή παρακινώντας τον να κουνηθεί όσο είναι καιρός για να αλλάξει στην ζωή του όλα αυτά που τον κρατάνε πίσω . Να γευτεί τις απλές καθημερινές στιγμές του που τις αφήνει να κυλούν με αδιαφορία. Η παράσταση ξεκινάει και τελειώνει με την φράση του Αστρώφ : «Το τριζόνι κελαηδάει και εγώ απολαμβάνω την γαλήνη και την ηρεμία γύρω μου, αυτή την απόλαυση δεν την επιτρέπω συχνά στον εαυτό μου». Αναρωτιέμαι έχουμε πλέον χρόνο να ακούσουμε με την ψυχή μας και να αφεθούμε σε ένα απλό κελάιδισμα τριζονιού; Μου φαίνεται πως όχι, δυστυχώς! Αυτή η φράση είναι για μένα όλη η ουσία της παράστασης. Να σας αναφέρω ότι στην παράσταση ακούγονται-διαβάζονται και κείμενα που προέκυψαν από την πρόβα καθώς επίσης και οι γνώμες πολλών φίλων που μου έδωσαν σαν υλικό απαντώντας στην ερώτηση «τί πραγματικά θέλουν στην ζωή τους».

Γιατί επέλεξες αυτή την δραματουργία;
Γιατί νομίζω μας αφορά όλους μας πλέον η μάστιγα της ψεύτικη ζωής φτιαγμένη στα μέτρα των άλλων. Διαρκώς χάνουμε τον εαυτό μας προσπαθώντας να εκπληρώσουμε επιθυμίες άλλων και ξεχνάμε τις δικές μας. Αυτό μας το δείχνει ο Τσέχωφ στα έργα του πολύ καθαρά!

Ποια είναι η σχέση των ηρώων του Τσέχωφ με την εποχή μας;
Δυστυχώς είναι μεγάλη! Οι ήρωες του Τσέχωφ συχνά αυταπατώνται. Το ίδιο και εμείς σήμερα. Ψάχνουμε με εμμονή και ψυχαναγκασμό να βρούμε το δέντρο και χάνουμε ολόκληρο δάσος από μπροστά μας. Το απλό και το λίγο είναι αυτό που χρειαζόμαστε και ας μας διδάσκουν ότι χρειαζόμαστε τα μεγάλα και τα σπουδαία. Τα βάλαμε όλα στην πάντα για να γίνουμε κάποιοι σπουδαίοι. Ψάχνουμε να βρούμε τα σύνθετα και αφήσαμε απέξω τα απλά που μας κάνουν πιο ανθρώπινους. Το ίδιο παθαίνει και ο Νικολάι στη «Ανιαρή ιστορία». Έγινε διάσημος και τρανός επιστήμονας και στο τέλος έμεινε μόνος και έρημος χωρίς κανένας να νοιάζεται πραγματικά για εκείνον. Κάτι τελευταίο κοινό με τον Τσέχωφ είναι και η απειλή του χρόνου που περνά. Στην εποχή μας ο χρόνος περνά σε όλα αστραπιαία ενώ στα έργα του Τσέχωφ ο χρόνος σέρνεται και δεν γίνεται τίποτα ουσιαστικό. Για μένα όμως σημαίνει το ίδιο. Αυτό το «τικ τακ» είτε μας φαίνεται πως πάει αργά είτε γρήγορα, πάντα θα μας απειλεί. Κάθε λεπτό που περνά είναι για τον άνθρωπο φθορά. Θέλουμε να συμβεί κάτι που θα μας κάνει ευτυχισμένους κι όλο ψάχνουμε και ψάχνουμε. Ίσως τελικά αυτό που ψάχνουμε να βρούμε να είναι και η μοναδική μας ελπίδα ότι κάποτε θα το βρούμε. Κάτι τέτοιο νομίζω κάνουν και οι ήρωες του Τσέχωφ… ελπίζουν.

Πως βλέπεις το θέατρο σε εποχές κρίσης;
Το θέατρο όπως και κάθε άλλη μορφή τέχνης ανθεί στις δύσκολες περιόδους. Όσο πιέζεται ο άνθρωπος τόσο πιο πολύ θέλει να εκφραστεί, να εκφράσει την άποψή του με τον δικό του τρόπο για να νιώσει έτσι πιο ελεύθερος. Η τέχνη, του επιτρέπει να το κάνει αυτό, άμα δε το κάνει και καλά αυτό που θα εκφράσει, θα αφορά και περισσότερους από τον ίδιο. Οικονομικά τώρα τι να πω... σίγουρα δεν είναι επάγγελμα για να ζήσεις, κυρίως σε εποχές κρίσης αλλά έτσι ήταν και πάντα νομίζω. Το θέατρο για μένα πάντα περνάει και θα περνάει κρίση γιατί εμείς οι Έλληνες δεν το βλέπουμε σαν ένα σοβαρό επάγγελμα αλλά σαν χόμπι. Σε άλλες χώρες δεν συμβαίνει το ίδιο. Εδώ κάνεις πρόβες και θεωρείται δεδομένο πλέον ότι δεν θα πληρωθείς για τον κόπο σου. Αν ξεφύγουμε απ’ αυτή την λανθασμένη εντύπωση σημαίνει ότι θα έχουμε αποκτήσει έτσι και παραπάνω παιδεία.

Ποια είναι τα μυστικά για την απόδοση ενός μονολόγου και πως διαχειρίστηκες την πρόκληση;
Το έχω ξαναδοκιμάσει πριν δύο χρόνια όταν έπαιζα έναν μονόλογο «Η Γουίννυ ξυπνάει» με αφορμή τις Ευτυχισμένες μέρες του Μπέκετ. Δεν έχω να πω κάποια μυστικά γιατί νομίζω ότι η προσέγγιση είναι διαφορετική κάθε φορά. Το μόνο που διαπιστώνω εγώ είναι ότι το μυστικό πίσω από όλα τα άλλα μυστικά είναι το κείμενο να σε αφορά σε προσωπικό επίπεδο για να μπορέσεις μετά να το μεταδώσεις και στους άλλους είτε είναι μονόλογος είτε είναι διάλογος.

Ποια είναι τα όνειρά σου για το καλλιτεχνικό σου μέλλον;
Να μπορώ να χαίρομαι την δουλειά μου και να μην χρειαστεί να κάνω κάτι άλλο για να βιοποριστώ .

Σας ευχαριστώ πολύ!