Μαρία Σάββα

ανεβάζει την παράσταση «Αγόρασα ένα φτυάρι από το ΙΚΕΑ για να σκάψω τον τάφο μου» και μιλάει στο «Επί Σκηνής» για το έργο, τον συγγραφέα, τις πρόβες...

Μίλησέ μου για την παράσταση που ανεβάζεις.
Η παράσταση παρουσιάστηκε στο θέατρο Βυρσοδεψείο την άνοιξη του 2014 «ως work in progress» για λίγες παραστάσεις. Μέσα από μία νέα διαδικασία προβών οδηγηθήκαμε σε μία δεύτερη εκδοχή που έκανε πρεμιέρα στο θέατρο Προσκήνιο στις 2 Μαρτίου 2015.
Ζώντας μέσα σε μια κοινωνία που το δυτικό μοντέλο καταρρέει, η πολιτική στάση του Ροντρίγκο Γκαρσία μας ενέπνευσε, μέσα από τα κείμενα του μπορούσαμε να εκφράσουμε το δικό μας προβληματισμό και να θέσουμε ερωτήματα για το μέλλον του δυτικού ανθρώπου.
Πρόκειται για μία παράσταση που βασίζεται σε μία σύνθεση κειμένων του σκηνοθέτη και συγγραφέα Rodrigo Garcia αλλά και σε ορισμένα κείμενα που προέκυψαν μέσα από θεματικούς αυτοσχεδιασμούς της ομάδας και στην συνέχεια δέσανε ουσιαστικά με τα κείμενα του Garcia.
Μια σκηνική σύνθεση από θραύσματα απεικονίσεων ενός ανολοκλήρωτου πάζλ της δυτικής κοινωνίας και του δυτικού ανθρώπου όπως αυτός διαμορφώθηκε μέσα από την εξέλιξη της.
Video projection, σωματικές δράσεις και λόγος μέσα σε ένα εικαστικό συμβολικό περιβάλλον, ένα περιβάλλον βασισμένο στα απορρίμματα μιας σύγχρονης μεταβιομηχανικής κοινωνίας.

Θέματα που διατρέχουν την παράσταση: η αμφισβήτηση της έννοιας της παγκοσμιοποίησης , η αποσύνθεση της δημοκρατίας, η απώλεια των αξιών, η βία, η ανυπαρξία δικαιοσύνης, η κοινωνία της κατανάλωσης, η αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος, η οικογένεια σαν κατάσταση βολέματος , η φάρσα της φιλοδοξίας.
Η σωματικής εμπλοκή των ηθοποιών συμβαδίζει με την κοινωνική στράτευση που υπάρχει στο έργο. Το κύριο υλικό μου είναι ο ηθοποιός και έτσι καταφεύγουμε στη περφόρμανς. Οι ηθοποιοί στην διάρκεια της περφόρμανς βρίσκονται σε άμεση σχέση μ’ αυτό που συνήθως είναι στην υπηρεσία του ανθρώπου, την τροφή, τα καταναλωτικά αγαθά, τα αντικείμενα της τεχνολογίας που του είναι πια εντελώς απαραίτητα και χωρίς αυτά δεν μπορεί να διανοηθεί την ζωή.
Το χάος και η αταξία κυριαρχούν ορισμένες στιγμές πάνω στην σκηνή, δηλώνοντας ταυτόχρονα την εξάρτηση μας από τα υλικά αγαθά και την εσωτερική σύγκρουση και αταξία των προσώπων. Τα στερεότυπα με τα οποία η δυτική κοινωνία μας σημαδεύει και μας διαπλάθει τίθενται υπό αμφισβήτηση. Ο άνθρωπος αφήνεται να τον καταπιεί η καταναλωτική κοινωνία συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην ύπαρξη της.
Σημαντικό κομμάτι της παράστασης είναι μια σειρά μονολόγων που τα πρόσωπα που μιλάνε βιώνουν την καταπίεση ακόμα και όταν εξεγείρονται και προσφέρουν ένα θέαμα πολύ συχνά ταπεινωτικό και γελοίο, παρουσιάζοντας μια παθολογική συμπεριφορά. Εκφράζουν τα θέλω τους με ένα νευρωτικό τρόπο που είναι σύμφυτος με τον δυτικό άνθρωπο.

Ως σκηνοθέτης προσπάθησα να μην μιμηθώ τις σκηνικές λύσεις του Rodrigo Garcia, ,αλλά αντίθετα να ακολουθήσω μια προσωπική, αυθεντική σκηνοθετική εκδοχή συνθέτοντας κάποιες εικόνες «βίαιες, βρώμικες και κακές», χαρακτηριστική πλευρά της σκηνικής προσέγγισης του Rodrigo Garcia αλλά και να συνθέσω κάποιες εικόνες-δράσεις που εμπεριέχουν κάποια συμβολικά και ποιητικά στοιχεία. Πολλές από τις σκηνικές δράσεις που είχαμε συναντήσει μελετώντας τις παραστάσεις του Rodrigo Garcia επανέρχονταν μεταλλαγμένες στη διαδικασία των προβών και έπαιρναν μια νέα μορφή καταλήγοντας σε κάτι πολύ διαφορετικό και καινούργιο.

Μίλησέ μου για τον συγγραφέα. Τι είναι ακριβώς ένας συγγραφέας σκηνής;
Οι «συγγραφείς της σκηνής» παράγουν κείμενα μη θεατρικά φτιαγμένα για την σκηνή. Τα έργα του Rodrigo Garcia δεν έχουν αρχή, μέση και τέλος ούτε σκηνικές οδηγίες. Το θέατρο του προέρχεται από την αισθητική της αποδόμησης. Το κείμενο χρησιμοποιείται σαν εργαλείο για να υπηρετήσει αυτό που δομείται πάνω στη σκηνή. Η σκηνική γραφή του συμμετέχει σ’ αυτή την προσπάθεια, μιας που γράφει χωρίς καμία αίσθηση σεβασμού απέναντι στο κείμενο. Ο Γκαρσία προσπαθεί να φέρει πάνω στη σκηνή την ελευθερία που έχουν κατακτήσει οι εικαστικοί και να ξεπεράσει τις φόρμες του παραδοσιακού θεάτρου. Κάποια στιγμή το έργο του αλλάζει υπό την επήρεια μιας κοινωνικοπολιτικής συνειδητοποίησης και με τα έργα του προσπαθεί να προσεγγίσει την πραγματικότητα «μέσω της καταστροφής της φρενήρους φαντασίας, της αποδοκιμασίας και της ποίησης της καθημερινότητας».

Ποιος είναι ο στόχος της παράστασης σε σχέση με το κοινό αλλά και με τους ίδιους τους συντελεστές του;
Τα κείμενα του Rodrigo Garcia διαθέτουν αυτοσαρκασμό και χιούμορ αλλά εμπεριέχουν επίσης μια πολύ έντονη κριτική διάθεση απέναντι στο δυτικό άνθρωπο και το πολιτικό σύστημα του δυτικού κόσμου. Το είδος αυτού του θεάτρου εμπλέκει το κοινό μιας και η καταγγελία των διάφορων κοινωνικών φαινομένων πάντα εμπεριέχει και εμάς τους ίδιους, ηθοποιούς και κοινό. Βέβαια ο Rodrigo Garcia γι’ αυτό έχει πει: «Τελικά νοιώθω σαν ένα μέρος αυτής της πελώριας μηχανής που ξεπλένει τις συνειδήσεις. Ξεπλένω την συνείδηση μου με τα αντικομφορμιστικά λόγια μου και το κοινό κάνει ακριβώς το ίδιο. Και μαζί, δημιουργός και κοινό, κάνουμε ότι μπορούμε για να λαδώσουμε το γρανάζι που άρχισε να μας συνθλίβει.»

Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία ενός σκηνοθέτη στις μέρες μας καθώς επιχειρεί να οργανώσει μια παράσταση;
Για μένα το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το χαμηλό budget πάνω στο οποίο πρέπει να στηρίζομαι κάθε φορά για να ολοκληρώσω μια παράσταση. Αυτό σημαίνει ότι κάνεις αρκετούς συμβιβασμούς, δεν έχεις πολύ χρόνο να ολοκληρώσεις όπως θέλεις τη δουλειά σου στους διάφορους τομείς της παράστασης γιατί και οι συνεργάτες σου, φωτιστές, σκηνογράφοι, μουσικοί, ηθοποιοί, βρίσκονται ταυτόχρονα σε άλλες παραστάσεις ή δουλειές και προσπαθούμε μοιράζοντας την ενέργεια μας να κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε. Και μετά κάτι άλλο που δυσκολεύει τα πράγματα είναι η νομαδική ζωή, το ότι κάθε φορά μετακινείσαι σε διαφορετικούς χώρους και θέατρα, στήνεις μια παράσταση τις περισσότερες φορές με αντίξοες συνθήκες και μεγάλο οικονομικό κόστος. Είμαστε όλοι πιασμένοι στα γρανάζια μιας μηχανής, οι πιο νέοι πάντα προχωρούν με τον ενθουσιασμό της νεότητας αλλά μετά από κάποιο διάστημα αυτό που φαντάζει πολύ γοητευτικό για τους άλλους γύρω μας, για μας είναι μία δύσκολη διαδικασία που απαιτεί πολύ δύναμη και γενναιότητα ώστε να συνεχίσουμε να διατηρούμε την παιδική μας πλευρά, που μας κάνει να είμαστε ανοιχτοί, δημιουργικοί και ζωντανοί, γιατί οι περισσότερες παραστάσεις δεν έχουν από πίσω τους κάποιον παραγωγό αλλά κάποιον που παίζει πολλούς ρόλους ταυτόχρονα για να στήσει μια παράσταση.

Με ποιο τρόπο δουλεύετε στις πρόβες;
Στο συγκεκριμένο έργο, ενέπλεξα τους ηθοποιούς από την αρχή δηλαδή από το ξεκίνημα της θεωρητικής έρευνας. Μελετήσαμε σκηνοθέτης και ηθοποιοί τα έργα που έχουν γραφτεί από τον Rodrigo Garcia. Πρότεινα πολλά κείμενα από τα έργα του που έθιγαν ουσιαστικά ζητήματα της ζωής της δυτικής κοινωνίας. Διαλέξαμε μαζί με τους ηθοποιούς αρκετά από αυτά και στη συνέχεια δουλέψαμε αυτοσχεδιαστικά όχι μόνο προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε τα κείμενα αλλά και να παράγουμε δράσεις που μπορεί να συνομιλούν με αυτά.