Σοφία Καραγιάννη

κι ο «Παίκτης» της

Η ταλαντούχα ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρολόγος είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής Βεάκη και του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Ως ηθοποιός έχει συνεργαστεί με το Θέατρο Τέχνης, το Θέατρο της Άνοιξης, το Νέο Ελληνικό Θέατρο, το Μέγαρο Μουσικής, το ΚΘΒΕ, το Θέατρο Ροές, το Θέατρο Εμπρός, το Φεστιβάλ Επιδαύρου, τα ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας, Ιωαννίνων κ.τ.λ. και με σκηνοθέτες όπως οι Σ.Ουγκόφσκι, Γ.Λαζάνης, Σ.Φασουλής, Τ.Τζαμαριάς, Γ.Νάκος, Δ. Χρονόπουλος, Γ.Αρμένης, Γ.Μαργαρίτης, Ε.Δημητροπούλου, Τ.Ράντζος σε έργα κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου. Ιδρύτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια της εταιρείας θεάτρου «GAFF», έχει σκηνοθετήσει τις παραστάσεις: «Μην παίζεις με τα χώματα» της Στέλλας Βλαχογιάννη, «ΚΡΑΧ» μια σύνθεση κειμένων των Μπρέχτ και Τσέχωφ, «Ψυχολογία Συριανού συζύγου» του Ε. Ροΐδη,   «Μάρτυς μου ο Θεός» του Μάκη Τσίτα, «Διγενής Ακρίτης, στα όρια» και «Ο Παίκτης» του Φ.Ντοστογιέφσκι. Επίσης έχει σκηνοθετήσει για το Θεσσαλικό Θέατρο το «Οφσάιντ» του Σ. Μπελμπέλ και «Το μικρό πόνι» του Π. Μπεθέρα στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, ενώ ταυτόχρονα διδάσκει θέατρο σε παιδιά και εφήβους.

Ο «Παίκτης» του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι επιστρέφει φέτος για δεύτερη χρονιά και μέχρι τις 26 Νοεμβρίου, στο θέατρο 104. Σε μια μικρή πόλη της Γερμανίας, αριστοκράτες, κοινοί θνητοί και απατεώνες τζογάρουν χρήματα, ανθρώπους και αισθήματα. Εκεί, σε αυτή τη μικρογραφία της Ευρώπης με τις πολλές γλώσσες, τις διαφορετικές νοοτροπίες και με τις ιδιαιτερότητες κάθε λαού, οΑλεξέι Ιβάνοβιτςθα παρασυρθεί στη δίνη του αδιέξοδου έρωτα και θα παίξει στη ρουλέτα κάθε ίχνος αξιοπρέπειας.

Με ποιο τρόπο η διαχρονικότητα του Ντοστογιέφσκι, διεισδύει στην σκηνοθεσία αυτής της παράστασης;

Αν και ο Ντοστογιέφσκι έγραψε τον Παίκτη το 1866 είναι σαν να το έγραψε σήμερα, γι αυτό άλλωστε αποτελεί και ένα τεράστιο κεφάλαιο στην παγκόσμια λογοτεχνία. Αποδίδει την αγωνία της ανθρώπινης ύπαρξης να καταξιωθεί οικονομικά και κοινωνικά με έναν εξαιρετικά έξυπνο και γλαφυρό τρόπο. Μετατρέπει την ζωή σε μια μεγάλη μπάνκα όπου μπορεί κάποιος να ποντάρει και να χάσει όχι απλά τα χρήματα του αλλά τον ίδιο του τον εαυτό. Άνθρωποι όλων των τάξεων συγκεντρώνονται γύρω από το τραπέζι της ρουλέτας, χάνουν την αίσθηση του χρόνου και παραδίδονται στη δίνη του στροβίλου της μπίλιας.

Ποιο είναι το ψυχαναλυτικό προφίλ του κεντρικού ήρωα;

Ο Αλεξέι Ιβάνοβιτς διακατέχεται από ένα υπόγειο πάθος για την Πωλίνα. Ξέρει πως στα μάτια της είναι ένα «τίποτα». Άλλωστε ο ίδιος προέρχεται από μια κατώτερη κοινωνική τάξη. Γνωρίζοντας λοιπόν πως για να ανέλθει κοινωνικά χρειάζεται χρήματα αποφασίζει να επενδύσει όλη τη ζωτικότητα και τη σκέψη του στο παιχνίδι. Σιγά σιγά το πάθος του έρωτα σβήνει γιατί τον έχει κερδίσει ολοκληρωτικά το πάθος για τη ρουλέτα.

Τι αντιπροσωπεύει το πάθος για το «παιχνίδι» σε μια κοινωνία όπου η επιθυμία για το «εύκολο» κέρδος έχει αλώσει κάθε ηθική αξία, με υψηλό κοινωνικό και υπαρξιακό τίμημα;

Το πάθος για το παιχνίδι μας υπενθυμίζει πόσο εξαρτημένοι είμαστε από την υλιστική αντίληψη. Το χρήμα μοιάζει να είναι το παν. Επενδύουμε την ζωτικότητα μας, τον χρόνο μας, το πάθος μας και την σκέψη μας σε υλιστικούς κυρίως στόχους ενώ την ίδια στιγμή απομακρυνόμαστε από το νόημα της ύπαρξής μας. Δυστυχώς ακόμη και σήμερα και μετά από την οικονομική κρίση που βιώσαμε και βιώνουμε, ο εύκολος τρόπος πλουτισμού είναι και πάλι το ζητούμενο.

Ποια ήταν η κεντρική ιδέα της σκηνοθετικής γραμμής;

Στην παράσταση υπάρχει έντονα το «καρναβαλικό» στοιχείο, που έτσι κι αλλιώς υπάρχει σ’αυτό το έργο του Ντοστογιέφσκι. Το παιχνίδι όπως και η τύχη λειτουργεί απελευθερωτικά σχεδόν δαιμονικά πάνω στην ανθρώπινη φύση. Αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιούνται μάσκες ζώων. Από την άλλη είναι και αυτή η παράλληλη πορεία του παιχνιδιού της τύχης και του έρωτα, αφού όσο μεγαλώνει το πάθος για το παιχνίδι εκμηδενίζεται το πάθος του έρωτα.

Πως ανταποκρίνεται το κοινό;

Ο λόγος που επαναλαμβάνουμε την παράσταση είναι ακριβώς η πολύ θερμή υποδοχή που είχε από το κοινό πέρυσι που ανέβηκε για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων. Και όπως δείχνει την έχει αγκαλιάσει και φέτος ήδη από το ξεκίνημα της. Χαίρομαι πολύ που το κοινό μπορεί να διαβάσει τον κώδικα της παράστασης και αντιλαμβάνεται όλους τους συμβολισμούς της.

Με ποια κριτήρια διαλέγεις κάθε φορά το έργο που θα σκηνοθετήσεις;

Νομίζω ότι καθοριστικό λόγο παίζει να μπορώ να βρω και προσωπικούς λόγους μέσα στη θεματική της παράστασης και βεβαίως να αισθανθώ από την πρώτη ανάγνωση πως θα μπορώ να παραδώσω σκηνικά κάτι ζωντανό που θα προκαλέσει μια αντίδραση.

Πως αντιμετωπίζεις την απογοήτευση;

Αν έπρεπε να απαντήσω σ’ αυτήν την ερώτηση πριν από έξι χρόνια θα έδινα σίγουρα μια πολύ διαφορετική απάντηση. Εδώ και έξι χρόνια όμως ο ρόλος της μάνας και άρα της γονεικής εμπλοκής στο νόημα της ζωής μου έχουν αλλάξει καθοριστικά την ματιά μου. Η ευθύνη απέναντι στον γιο μου με έχει κάνει να βλέπω τη ζωή μου και τη δουλειά μου πολύ διαφορετικά. Και αν υπάρχουν στιγμές που μπορεί να απογοητεύομαι τρέφομαι από την ελπίδα πως κάποια στιγμή η γενιά του γιου μου θα φέρει τον κόσμο ανάποδα.

Ποια πιστεύεις πως μπορεί να είναι η επίδραση του θεάτρου στον άνθρωπο και τι θα μπορούσε να αλλάξει μια παράσταση στις ζωές των θεατών;

Η τέχνη θα λειτουργεί πάντα σαν μια παυσίπονη σταγόνα στην ανθρώπινη ύπαρξη. Μια παράσταση οφείλει να ανοίγει έναν διάλογο με τον κάθε θεατή, να του θέτει ερωτήματα και να τον τοποθετεί στο κέντρο της. Μου αρέσει να βλέπω τα μάτια των θεατών συγκινημένα στο τέλος της παράστασης και να ακούω σχόλια που αναλύουν αυτό που έχουν δει και δεν μπορούσα ούτε η ίδια να φανταστώ.