Μυρτώ Αλικάκη - Λουκία Πιστιόλα

μιλούν για την περιπέτεια του ανθρώπου «μετά την καταστροφή» που περιμένοντας αέναα τον Γκοντό ξέχασε να πάρει τη ζωή του στα χέρια του…

Στα παρασκήνια του θεάτρου Τέχνης, λίγο πριν την έναρξη της παράστασης  συναντήθηκα με την Μυρτώ Αλικάκη και την Λουκία Πιστιόλα οι οποίες ερμηνεύουν αντίστοιχα τον Λάκυ και τον Πόντζο στην παράσταση «Περιμένοντας τον Γκοντό».  Εκείνες ντύνονταν και βάφονταν ενώ εγώ έθετα τις ερωτήσεις μου. Ξεκινήσαμε συζητώντας για τους ρόλους κι ακολουθώντας το ίδιο το νήμα του έργου καταλήξαμε στην σημερινή μας κρίσιμη κατάσταση ανιχνεύοντας με τους όρους του συγγραφέα κι έξω απ’ αυτούς το δικό μας πλέον πεδίο αναμονής και τις δικές μας σχέσεις αλληλεγγύης, εξουσίας, καταστολής σε μια περίοδο της κρίσιμης ιστορικής και πολιτικής μας πραγματικότητας απόλυτα ανάλογης μ’ εκείνη των ηρώων του Σάμουελ Μπέκετ. Περιμένοντας κι εμείς σήμερα τον Γκοντό που φαίνεται πως όχι μόνο δεν έρχεται αλλά ούτε καν υπάρχει…

Η μόνη ευκαιρία του Λάκυ, του ήρωα που υποδύεσαι να μιλήσει στη διάρκεια του έργου, είναι ένας φαινομενικά ασυνάρτητος μονόλογος . Πως νοιώθεις αντιμέτωπη με έναν τόσο ιδιόμορφο ρόλο;

Τώρα, αφού πέρασε το πρώτο σοκ που αισθανόμουν ότι πραγματικά δεν καταλάβαινα τίποτα, ούτε μπορούσα να φανταστώ  πως θα είναι, νοιώθω απλά ταραχή απέναντι σ’ αυτόν τον θρυλικό ρόλο του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Ξέρεις, παίρνεις ένα κείμενο κι έχεις μια εικόνα, σου ‘ρχεται  κάτι, κάπως. Στην προκειμένη περίπτωση δεν είχα τίποτα. Θα έλεγα ότι με βοήθησε η έμφυτη αισιοδοξία μου. Είπα: «Όπως πάντα κάτι γίνεται έτσι και τώρα θα γίνει ένα θαύμα. Έχουμε δύο μήνες πρόβα, κάτι θα καταλάβω».  Κι έτσι έγινε.

Τι είναι αυτό που σε έλκει περισσότερο στον Λάκυ;

Νομίζω πως αυτά που λέει ο Λάκυ είναι πολύ σημαντικά. Λέει ότι δεν υπάρχει θεός κι ότι αν υπάρχει είναι ένας άδικος θεός που άλλους αγαπάει κι άλλους όχι…

Και που μερικές φορές κάνει περισσότερο κακό σ’ αυτούς που αγαπάει παρά σ’ αυτούς που δεν αγαπάει…

Ναι. Και πως τελικά ότι και να γίνει, παρά τις επιστημονικές μας γνώσεις και την πρόοδο της τεχνολογίας κι όλα όσα έχουμε πετύχει, στον τάφο θα καταλήξουμε. Λέει αυτά τα πολύ απλά πράγματα που όμως νομίζω ότι μας βασανίζουν μ’ ένα τρόπο.  Πρόκειται  για σημαντικά υπαρξιακά προβλήματα  που αφορούν τα ερωτήματά μας για μετά τον θάνατο, για την ύπαρξη του Θεού, για το από «πού» μπορούμε να κρατηθούμε…

Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισες;

Είναι από τα πιο κουραστικά πράγματα που έχει χρειαστεί ποτέ να κάνω. Παρ’ όλο που στην πραγματικότητα ο μονόλογος διαρκεί πολύ λίγη ώρα, είναι πολύ κουραστικό και θέλει τρομερή αυτοπειθαρχία. Αλλά από την ώρα που το βρήκα είναι κάτι που το απολαμβάνω. Δηλαδή πρέπει να είμαι πολύ κουρασμένη ή πολύ χάλια για να πω ότι ζορίζομαι.

Ο Λάκυ είναι σκλάβος. Αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να έχει τις ιδέες του. Και μερικές φορές να αντιδράει πολύ επιθετικά απέναντι σε κάποια επέμβαση στο ζωτικό του χώρο.  Φαίνεται πως ο αφέντης του δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στο μαστίγιο, πως πρέπει να ανακαλύπτει κι άλλους τρόπους για να τον υποτάσσει. Μήπως τελικά δεν είναι σκλάβος επειδή του το επέβαλλαν αλλά επειδή το επέλεξε;

Εγώ πιστεύω κι αυτό υποστηρίζω μέσα από τον τρόπο που έχω επιλέξει να παίζω τον Λάκυ, ότι είναι απόφασή του.  Επειδή για μένα όλο αυτό είναι στην πραγματικότητα μια αλληγορία γενικότερα για τις σχέσεις των ανθρώπων.

Με τον Πόντζο έχουν μια σαδομαζοχιστική σχέση.

Έχει πάρει την απόφαση συνειδητά, αν κι ο μαζοχισμός είναι μια ασυνείδητη κατάσταση. Πιστεύω δηλαδή πως  αν μπορούσε να φύγει, δεν θα έφευγε.  Στο δεύτερο μέρος θεωρητικά θα μπορούσε να φύγει. Ωστόσο μένει και μάλιστα παίρνει και το πάνω χέρι. Είναι πια εκείνος που οδηγεί τον Πόντζο, ο Πόντζο τον έχει πια ανάγκη.

Τι συμβαίνει εκεί έξω; Ανάμεσα στην πρώτη και την δεύτερη επίσκεψή τους στον χώρο όπου βρίσκονται οι άλλοι δύο, έχουν βγει έξω κι έχουν γυρίσει ό ένας τυφλός κι ό άλλος μουγκός.

Φυσικά δεν μπορώ να ξέρω τι συμβαίνει αλλά επειδή πρόκειται για ένα υπαρξιακό έργο,  στην πραγματικότητα στο δεύτερο μέρος αποκαλύπτεται αυτό που ήδη υπάρχει. Για μένα ο Πόντζο και στο πρώτο μέρος είναι τυφλός … Τα συναισθήματα του είναι τυφλά, η σχέση του με τους ανθρώπους είναι τυφλή. Ο δε Λάκυ  είναι μουγκός έτσι κι αλλιώς και στο μεγαλύτερο μέρος της πρώτης πράξης. Πολλές φορές έχω την αίσθηση και τόλεγα και στην Λουκία (Πιστιόλα) την προηγούμενη εβδομάδα ότι ίσως ο Λάκυ να είναι τελείως μουγκός κι ότι αυτό που ακούμε, ο μονόλογος του, να είναι η σκέψη του.

Αυτό δεν το είχα σκεφτεί καθόλου.

Εμένα για κάποιο λόγο αυτό το πράγμα μου λειτουργεί.

Οπότε το κυρίαρχο στοιχείο που είναι η ανατροπή καθαιρείται. Δηλαδή έχουμε αρχικά μία ισχυρή εξουσία με έναν αδύναμο σκλάβο και κατόπιν μια ανατροπή με την εξουσία αδύναμη και τον σκλάβο λίγο μετέωρο αλλά πολύ πιο ισχυρό να έχει αποκτήσει εξουσία πάνω στον τυφλό αφέντη του.

Αυτό που λες, η κατάντια του τυράννου, η δυναστεία ενός Πόντζο. Δηλαδή ένας άνθρωπος που εξουσιάζει χωρίς δικαιοσύνη, χωρίς ανθρωπισμό και γίνεται στο τέλος ο σκλάβος του σκλάβου του.

Και με κάποιους όρους όμως που έχει θέσει. Εμείς σήμερα μέσω της κυβέρνησής μας ας πούμε έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πολύ χειρότερη κατάσταση αφού δεν θέτει καν όρους ούτε μας προστατεύει στο παραμικρό. Απλά ψηφίζει δυσβάσταχτους φόρους που εμείς δεν έχουμε να πληρώσουμε. Δεν είμαστε οι σκλάβοι μιας εξουσίας εμείς, είμαστε θηράματα. Ο Πόντζο τουλάχιστον εμποδίζει τους άλλους δύο να ενοχλούν τον σκλάβο του.

Ο Πόντζο ζητάει από τους άλλους να μην ενοχλούν τον Λάκυ γιατί θέλει να τον ενοχλεί μόνο αυτός.

Ναι, έχεις δίκιο, είναι και ζηλιάρης αφέντης.

Υπάρχει μια εξάρτηση, είναι μια τελείως εξαρτητική σχέση αυτή…

Σε ένα δεύτερο επίπεδο μοιάζει επίσης να είναι σχέση γονιού και παιδιού.

Υπάρχουν πάρα πολλά μοντέλα τέτοιων σχέσεων γονιού παιδιού, εραστών, εργασιακής σχέσης, οτιδήποτε θες…

Το ότι παίζεις έναν ανδρικό ρόλο αλλά βέβαια δεν τον παίζεις σαν άντρας ούτε σαν γυναίκα αλλά σαν κάτι άλλο, σαν ένα πλάσμα άφυλο, είναι κάτι που σε σένα ίσως ταιριάζει πιο πολύ από όλες γιατί έχεις αυτό το μάγκικο, το αγορίστικο και σαν άνθρωπος.

Έχει ξανά χρειαστεί να κάνω τον άντρα και πιο ρεαλιστικό άντρα μάλιστα, ένα αγόρι. Στο έργο αυτό μπορώ να πω ότι δεν με απασχόλησε και πολύ ακριβώς γιατί δεν πιστεύω ότι είναι άντρες, οι ήρωες αυτοί. Όπως και η σκηνοθεσία δεν υποστήριξε τη λογική ότι είναι άντρες, αλλά άνθρωποι.

Το δικό σας πέρασμα και στιγμιότυπο και δράση, έρχεται να εμβολίσει την άλλη δράση που έχει ξεκινήσει ήδη και μάλιστα δύο φορές. Την μια με έναν θριαμβικό τρόπο και με μια απόφαση ότι «δεν περιμένουμε εμείς παθητικά τον Γκοντό αλλά  φεύγουμε και πάμε να βρούμε την λύση» και την δεύτερη όταν πια γυρίζουν συντετριμμένοι από κει έξω, χωρίς καμία λύση. Αισιόδοξο έστω κι ως πρόθεση ή τρομακτικό κι αδιέξοδο από κάθε άποψη;

Η αλήθεια είναι ότι στην πραγματικότητα δεν εμπνέει καμία αισιοδοξία ούτε η παρουσία-απουσία του Γκοντό ούτε η πιθανότητα άφιξής του. Ούτε για τους δύο που τον περιμένουν άπρακτοι ούτε για τους άλλους δύο οι οποίοι είναι ακόμα πιο διαλυμένοι. Μπορώ να πω ότι είμαι αισιόδοξος άνθρωπος με την έννοια του ότι αγαπάω την ζωή. Εδώ όμως νομίζω ότι το μόνο μήνυμα ελπίδας είναι ότι η ζωή κάνει κύκλους, η κοινωνία κάνει κύκλους και ότι τώρα βρισκόμαστε στα κάτω μας και προφανώς υπάρχει και ακόμα πιο κάτω. Μετά θα υπάρξει μια ψευδαίσθηση δημοκρατίας και ευημερίας και μετά θα κλείσει πάλι ο κύκλος. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντέξει την ισοτιμία, την ευτυχία. Παρ’ όλα αυτά πιστεύω ότι η ζωή είναι ένα μαγικό, υπέροχο πράγμα, γιατί υπάρχει η σχέση του Βλαδιμίρ με τον Εστραγκόν, γιατί αυτοί οι δυο άνθρωποι είναι μαζί με κάποιο τρόπο. Οι άλλοι δυο δεν μπορούν να γεμίσουν από αυτό. Όταν είσαι καλά στον μικρόκοσμό σου έχεις μεγαλύτερη αντοχή ώστε να δεχτείς ότι αυτό που περιμένεις, δεν θα έρθει.

Όταν όμως είσαι σε μια βίαιη σχέση και υπάρχει και ένα μαστίγιο στη μέση, τότε και οι δυο απ’ ότι  φαίνεται και ο εξουσιαστής και ο εξουσιαζόμενος δεν μπορούν να περιμένουν κανένα Γκοντό, πρέπει να βγουν έξω και να γυρίσουν συντετριμμένοι.

Από μια τέτοια σχέση δεν μπορείς παρά να βγεις συντρίμμια. Κανείς δεν βγαίνει μέσα από μια τέτοια σχέση κανονικός, δεν γίνεται αυτό. Κομματάκια βγαίνεις.

Λουκία εσύ πως βλέπεις τον δικό σου ρόλο;

Ο Πόντζο μπαίνει στο ρυθμό ενός εμβατηρίου που σαν ρυθμό το κρατάω στο μυαλό μου, εμφανίζοντας τις συνέπειες του πολέμου μέσα από μια σχέση υποταγής και μαστίγιου. Είναι ο δυνάστης που κέρδισε μια εξουσία και θεωρεί πλέον δεδομένη την ιδιότητά του ως αφέντη. Δεν είναι γι’ αυτόν πλεονέκτημα ή κέρδος, είναι κομμάτι της ίδιας του της φύσης.

Που συναντιέσαι με τον Πόντζο ως γυναίκα με έναν άντρα…

Ο δικός μου ήρωας δεν είναι μόνο άντρας, είναι κι άντρας αφέντης. Ίσως ο συγκεκριμένος να ανήκει στο τρίτο φύλο, να είναι ένα μίγμα αρσενικού και θηλυκού όπως είναι οι εξουσίες σήμερα, να είναι ένας κίναιδος. Γαμάει, δέρνει, βιάζει αλλά όχι με άξονα και κινητήρια δυναμική το φύλο του… Μέσα από μια διαστροφή της εξουσίας τα κάνει όλα αυτά, ανηδονικά, άρρωστα και τυφλά. Ξέρεις ποιον είχα σαν πρότυπο για να σχηματίσω την εικόνα του ρόλου; Τον Μπερλουσκόνι… (γέλια). Θα μπορούσε βέβαια να είναι κι ο Σαρκοζί που έχει και μια φινέτσα γαλλική.

Ναι… ενδιαφέρουσα οπτική…(γέλια)

Το θέμα όμως δεν είναι μόνο αυτός που εξουσιάζει, είναι κι αυτός που αφήνεται να εξουσιαστεί.

Αυτό είναι ένα πολύ ζωτικό θέμα.

Μυρτώ: Αυτό μας αφορά άμεσα.

Λουκία: Είτε μέσα από την τέχνη, είτε μέσα από την διανόηση, αυτός που αφήνεται να εξουσιαστεί…

Και με τι τίμημα; Την προστασία; Την ασφάλεια;

Λουκία: Νομίζω πως είναι μια νοσηρή κατάσταση αυτή, μια αρρώστια. Ας πούμε ποιο είναι το τίμημα ενός μαζοχιστή; Για να υπάρξει ο σαδιστής πρέπει να έχει απέναντί του έναν μαζοχιστή, είναι μια απαραίτητη συνθήκη.

Μυρτώ: Χρειάζεται δύο για να δημιουργηθεί αυτή η σχέση εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου.

Λουκία: Δηλαδή με ποιο τίμημα, χρόνια ολόκληρα η Ελλάδα υποτάσσεται στον δικομματισμό ή ΠΑΣΟΚ ή Νέα Δημοκρατία ενώ υφίσταται όλα αυτά που μας οδήγησαν σ’ αυτή την κατάσταση; Όλα τα τραβήξαμε απ’ αυτά τα δύο κόμματα για να φτάσουμε στο χάλι που βρισκόμαστε σήμερα. Κι αυτός ο λαός βρε παιδί μου… Τόσα έχουμε τραβήξει από την δεξιά όλα αυτά τα χρόνια και βλέπεις ακόμα ο μισός πληθυσμός να θέλει στην εξουσία την Νέα Δημοκρατία… Οι Έλληνες ψηφοφόροι δεν είναι μαζοχιστές;

Μυρτώ: Βέβαια το πολύ δυσάρεστο είναι ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν αυτά τα δύο κόμματα και μετά το χάος. Λες και τα υπόλοιπα κόμματα τα ελέγχουν κάτι ανίσχυρα παιδιά που δεν μπορούν να πάρουν καμία πρωτοβουλία από μόνα τους. Ή είναι γραφικοί ή εκτός πραγματικότητας. Και το αιώνιο πρόβλημα της αριστεράς με την διχόνοια. Αυτή τη στιγμή δεν θα μπορούσε να υπάρχει μια συνεργασία ώστε να αποκτήσουν κάποια παραπάνω δύναμη; Αλλά όχι, δεν το κάνουν. Δεν μπορείς να τους έχεις εμπιστοσύνη.

Τι εμπιστοσύνη να τους έχεις; Θα την πάρουν την χώρα να την αποτελειώσουν…

Μυρτώ: Ούτε στην αντιπολίτευση θα δεις μια αίσθηση ανθρωπισμού, ένα νοιάξιμο για τον πολίτη…

Λουκία: Και για την χώρα που διαλύεται.

Όμως το έργο αυτό κι ειδικά το δικό σας κομμάτι έχει μια τραγικά στενή σχέση με όλα αυτά για τα οποία συζητάμε τώρα. Πως λειτουργεί η σχέση εξουσίας από το κύτταρο της ίδιας της οικογένειας ή της φιλίας ως τη δομή της κοινωνίας και το πολιτικό στάτους της; Πως η απλή σχέση Πόντζο-Λάκυ γίνεται ο κανόνας για να λειτουργήσουν οι εξουσιαστικές δομές σ’ όλο τον κόσμο;

Μυρτώ: Όταν δεν έχεις νοιώσει ανθρωπιά, καλοσύνη, ελευθερία δεν την ζητάς κιόλας. Εγώ ανήκω ήδη σ’ αυτήν την απολίτικη γενιά που δεν διεκδίκησε τίποτα…

Λουκία: Ναι, από το κύτταρο ξεκίνησε όλο αυτό. Από το κύτταρο της οικογένειας, του σχολείου. Σιγά-σιγά δεν το είδες να γίνεται; Τι σχέση έχει ο τρόπος που μεγαλώσαμε εμείς με τον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά τώρα. Η γυναίκα βέβαια βγήκε στην παραγωγή, τα παιδιά μεγάλωναν μόνα τους, τα σχολεία όλο και λιγότερα είχαν να προσφέρουν, είδαμε τόσες οικογένειες να διαλύονται…

Ενώ κάποτε την ενοχή την ένοιωθαν τα παιδιά αν έκαναν κάτι λάθος, τώρα την νοιώθουν οι γονείς που θα έπρεπε να είναι το ισχυρό κύτταρο στην οικογένεια, όχι να απολογούνται διαρκώς…

Μυρτώ: Δεν υπάρχει χειρότερο απ’ αυτό. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με ενοχικούς γονείς, γίνονται τα παιδιά-τέρατα. Προσωπικά εγώ αυτό πιστεύω. Γιατί ο ενοχικός γονέας δεν είναι σε θέση ούτε όρια να βάλει σχέσεις ασφάλειας να δημιουργήσει. Βρίσκεται στο χάος το παιδί που το μεγαλώνει ένας τέτοιος γονιός.

Λουκία: Διέλυσαν την οικογένεια, διέλυσαν τα σχολεία… Η βία μπήκε μέσα στα σπίτια μας πρώτα και μετά έγινε πολιτική και κοινωνική βία.

Μυρτώ: Κι ωστόσο δεν είμαι σίγουρη ότι αυτές οι διαλυμένες οικογένειες είναι χειρότερες από διάφορα αρρωστημένα μοντέλα οικογένειας που ίσχυαν στο παρελθόν και τα οποία διαστρεβλώνουν την εικόνα του παιδιού για δικαιοσύνη και αρμονία. Δεν υπήρχε καμία δικαιοσύνη ή αρμονία οικογενειακή την εποχή που η γυναίκα δεν έφευγε από το σπίτι της, απλά δεν μπορούσε να φύγει… Κι ένας άντρας επίσης καβατζωνότανε και δεν έφευγε. Δεν παρατούσε τη γυναίκα του γιατί έτσι κι αλλιώς έκανε ότι γούσταρε κι είχε και την άκρη του στο σπίτι. Δεν ήταν απαραιτήτως μια καλύτερη συνθήκη από αυτήν που ζούμε τώρα. Αποκτήσαμε μια ελευθερία και ήταν καλό αυτό. Απλά είναι πάρα πολύ δύσκολο να διαχειριστεί κανείς σωστά την ελευθερία που του δίνεται.

Κι εδώ ερχόμαστε στο κρίσιμο ζήτημα της παιδείας. Δεν μπορείς να διαχειριστείς την ελευθερία και την δημοκρατία χωρίς την κατάλληλη παιδεία.

Λουκία: Και την ανάλογη ψυχική υγεία βέβαια. Μα έχουμε πια ξεχάσει τι σημαίνει αγάπη. Ο κόσμος παντρεύεται, κάνει σχέσεις, φιλίες για οποιοδήποτε άλλο λόγο εκτός απ’ την αγάπη. Λέει κάποια στιγμή ο Βλαδιμίρ στον Εστραγκόν στο έργο «Μη μου μιλάς, μείνε μαζί μου». Αυτό που τους σώζει αυτούς τους δύο είναι αυτή η σχέση που υπάρχει ανάμεσά τους. Η αλληλεγγύη. Να βοηθήσουν ο ένας τον άλλο σε όλα, από τα μικρά ως τα πιο μεγάλα. Αυτό είναι όλο το νόημα. Μόνο στη σχέση μπορείς να το βρεις αυτό και μάλιστα στην ουσιαστική σχέση, στην ουσιαστική αγάπη κι αλληλεγγύη, στην ουσιαστική προσέγγιση στον κόσμο του άλλου. Νομίζω πως με όλα αυτά, τις ψυχοθεραπείες και τα σχετικά μεγαλώνουμε απλά το «Εγώ» μας. Να λειτουργήσουμε θετικά με το «Εγώ» μας, να φτιάξουμε τον εαυτό μας. Το έχουμε κάνει τεράστιο πια αυτό το «Εγώ» μας. Η κόλαση είναι το «Εγώ».

Μυρτώ: Για μένα η κόλαση είναι το παρελθόν. Όλα όσα σου έχουν μάθει στο παρελθόν. Αν έχεις μάθει να ζεις με έναν πατέρα καταπιεστικό κι αυταρχικό δεν μπορείς μετά να ζητήσεις αγάπη από κάποιον άλλον, θα αναζητάς το ίδιο πρότυπο καταπίεσης.

Λουκία: Κουβαλάμε τα φαντάσματα του παρελθόντος, έχουμε σκελετούς στις πλάτες μας. Πρέπει όμως κάποτε να κάνουμε την υπέρβαση. Να τα ξεπεράσουμε όλα αυτά και να πετάξουμε έξω από τη ζωή μας τα φαντάσματα.

Μυρτώ: Ναι αλλά για να κάνεις την υπέρβαση πρέπει πρώτα να κατανοήσεις τον εαυτό σου. Κι άλλωστε ο κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του δυναμικές. Δεν μπορούν όλοι να κάνουν υπέρβαση. Όμως νομίζεις εσύ ότι παλαιότερα μπορούσαν; Εγώ αυτό δεν το πιστεύω. Εγώ αυτήν την εξιδανίκευση του παρελθόντος δεν την έχω στο κεφάλι μου. Πιστεύω πως οι άνθρωποι είναι ίδιοι σ’ όλες τις εποχές.

Λουκία: Με τη διαφορά ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια υπάρχει ένας κανονικός σχεδιασμός. Κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν  τις αδυναμίες τις ανθρώπινες που υπήρχαν πάντα, επωφελήθηκαν από τα λάθη μας και βάσει σχεδίου προχώρησαν ώστε να διαλύσουν το σύμπαν.

Μυρτώ: Ναι συμφωνώ απολύτως. Μόνο που όλα αυτά είναι κύκλοι όπως είπα πριν. Τώρα είμαστε σ’ αυτή τη φάση, αλλά θα περάσει, θα έρθει η επόμενη. Και κάποτε σίγουρα είχε ξανά υπάρξει αυτή η φάση. Όλα αλλάζουν κι ο ένας κύκλος δίνει την θέση του στον άλλο.

Λουκία: Ξεκίνησε η παράσταση. Πρέπει να σταματήσουμε τώρα γιατί σε λίγο βγαίνουμε.

Καλή παράσταση κυρίες μου κι ας ελπίζουμε πως ο επόμενος κύκλος θα είναι λυτρωτικός και πως θα τον φέρουμε εμείς την ημέρα που θα σταματήσουμε πια να περιμένουμε τον Γκοντό.