The Pillowman

του Μάρτιν Μακ Ντόνα

Το ενδιαφέρον αυτό έργο του Μακ Ντόνα, γραμμένο το 2004 που έχει τιμηθεί με δύο αξιόλογα βραβεία,  κινείται ευέλικτα ανάμεσα σε διαφορετικές μορφές άσκησης της βίας για να αναδείξει εν τέλει την αφηγηματική της δύναμη. Η ενδοοικογενειακή βία που πηγάζει από την διαστροφή των γεννητόρων συμπλέκεται με την βία που ασκεί το κακοποιημένο άτομο, με την βία της ολοκληρωτικής εξουσίας και με την βιαιότητα της τέχνης της συγγραφής, η οποία μπορεί να δημιουργήσει οπαδούς επιτυγχάνοντας στόχο αντίθετο από τον επιθυμητό αντί δηλαδή να προκαλέσει απέχθεια απέναντι στη βία, προκαλεί έλξη και συνδαυλίζει την επιθυμία για άσκησή της. Ο Κατούριαν Κατούριαν του Κατούριαν, το πρόσωπο χωρίς δικό του στην ουσία όνομα αλλά φέροντας αυτό του πατέρα του, υφίσταται την σκοτεινή και τρομακτική άσκηση βίας. Υποχρεώνεται για εγκαταλείψει την παιδική του ηλικία βίαια για να δημιουργήσει ιστορίες που θα δικαιώνουν τις υψηλές βλέψεις των ψυχοπαθών γονέων του.  Το αντίτιμο, ο διαρκής βασανισμός του αδελφού του Μίχαλ που μετξύ άλλων τραυματικών καταλοίπων, αφήνει στον Κατούριαν και το στίγμα της ενοχής υποχρεώνοντας τον  σε μια διαρκή κι αμέριστη προσήλωση προς το θύμα που πλήρωσε με το αίμα του, την δική του εξέλιξη. Η ίδια ενοχή τον ωθεί να γίνει ο δολοφόνος των γονιών του με τους οποίους δεν μπορεί πια να έρθει σε κανενός άλλου είδους αντιπαράθεση.  Όταν ο Μίχαλ ο οποίος λατρεύει τις ιστορίες του αδελφού του αποφασίζει να τις κάνει πράξη σκοτώνοντας μικρά παιδιά ο Κατούριαν συλλαμβάνεται κι ανακρίνεται ως ο ένοχος των αποτρόπαιων φόνων. Έτσι συνειδητοποιεί επώδυνα τις δράσεις του αδελφού του κι αναζητάει ακόμα και μέσα στην οδύνη των βασανιστηρίων μια λύση διάσωσης. Σε μια σπαρακτική σκηνή που σηματοδοτεί το τέλος της δεύτερης πράξης του έργου σκοτώνει τον Μίχαλ με ένα μαξιλάρι  λυτρώνοντάς τον έτσι από τις επιπτώσεις της διαστροφικής του ψυχοσύνθεσης. Ο «μαξιλαρένιος», εκείνος που είναι απαλός κι ευεργετικός έστω κι αν το έργο του είναι να σπρώχνει τα μικρά παιδιά στην αυτοκτονία και στον αιώνιο λυτρωτικό ύπνο του θανάτου  για να τα γλυτώσει από τους πόνους της ενηλικίωσης, είναι κι ο αγαπημένος ήρωας της  ιστορίας-κλειδί  που συγγενεύει μακρινά με την «Φόνισσα» του δικού μας Παπαδιαμάντη.  Όλη η δράση διατρέχεται από ιστορίες, τις αιματόβρεχτες ιστορίες του συγγραφέα και την απλοϊκή ιστορία του αδελφού του.  Επιπλέον, μια ιστορία στον αντίποδα του «μαξιλαρένιου» την ιστορία του μπάτσου που έχασε το παιδί του σε ατύχημα και παρηγορείται ενώ ταυτόχρονα τρομάζει στην ιδέα πως εκείνο θα είχε κοντά του λίγο πριν πεθάνει τον «μαξιλαρένιο» και  περιγράφει έναν σοφό άντρα με απεριόριστες ικανότητες ο οποίος επιλέγει την προστασία της ζωής του παιδιού-υποψήφιου θύματος αντί της απώλειας της.  Ο άλλος μπάτσος, επίσης έχοντας υπάρξει παιδί κακοποιημένο από τον γονιό του, αποτελεί τον αντίποδα του Μίχαλ ενώ ο μπάτσος συγγραφέας έστω και μίας και μοναδικής ιστορίας γίνεται το alter ego του Κατούριαν καθώς επιδιώκει κιόλας να τον ανταγωνιστεί. Ο Κατούριαν δίνει στους βασανιστές του μια ομολογία ψευδή με στόχο να διασώσει τα κείμενά του τα οποία εκείνοι σκοπεύουν να καταστρέψουν.  Έρχεται αντιμέτωπος με την τελευταία δράση του αδελφού του η οποία στηρίζεται στην δική του αφελή, απλοϊκή κι αισιόδοξη ιστορία ευεργετώντας το παιδί-υποψήφιο θύμα αντί να το βασανίσει και να το σκοτώσει.  Η άγρια δολοφονία του στο φινάλε του έργου, κόβει στη μέση την τελευταία του ιστορία στην οποία τα γραπτά του θα γίνονταν στάχτη από τον άξεστο μπάτσο κι η θυσία του αδελφού του θα πήγαινε χαμένη.  Ωστόσο ο άξεστος μπάτσος αποφασίζει να μην κάψει τις ιστορίες του και τις φυλάξει στο φάκελό για πενήντα χρόνια δίνοντάς τους το δικαίωμα να διεκδικήσουν κι αυτές κάποιο μερίδιο στην αθανασία. Όμως ούτε κι αυτή  η λύση του φινάλε δεν είναι ακριβώς λύση. Γιατί τι είναι εν τέλει αυτές οι ιστορίες του Κατούριαν;  Πουθενά στο έργο δεν φαίνεται πως πρόκειται για αριστουργήματα. Μάλλον ιστορίες του «μπαμπούλα» είναι, σκοτεινά μεσαιωνικού τύπου παραμύθια που χρησιμεύουν για να ενισχύουν την παιδική τρομολαγνεία με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν οι αιματόβρεχτοι μύθοι του Περώ και των αδελφών Γκριμ, ίσως λίγο πιο ευφάνταστα. Ούτε καν τις έχει κάποιος δημοσιεύσει εκτός από μία και σύμφωνα με την ίδια την ομολογία του δεν κρύβουν κάποιο μήνυμα ούτε ανατρεπτικά υπονοούμενα. Όμως είναι ιστορίες και σ’ αυτό ακριβώς έγκειται η αξία τους. Εκεί που τέμνεται η ζωή με την φαντασία, η πραγματικότητα που εξοντώνει κι η παραμυθία που παρηγορεί, τα ηνία παίρνει η μαγεία της αφήγησης που έχει συνεπάρει και τον συγγραφέα και τον αποδέκτη του, τον αδελφό του.  Η ανάγκη του Κατούριαν να μαγέψει το κοινό του με τις ιστορίες του ξεπερνάει ακόμα και το ένστικτό του της επιβίωσης. Και μπορεί ο συγκεκριμένος να είναι μια ειδική περίπτωση αλλά και ποιος συγγραφέας δεν είναι; Τα αινίγματα και κυρίως αυτά που δεν έχουν λύση κινητοποιούν απίστευτες δυναμικές κι η παρουσία του Κατούριαν και της βίαιης περιπέτειάς του στην θεατρική σκηνή είναι ίσως μια πρόκληση-αίνιγμα που αντικατοπτρίζει πιστά έναν ανηλεή κόσμο έστω κι αν οι αφηγήσεις είναι ολοφάνερα αναληθοφανείς υπερβολές και αποκτούν σημασία μόνο από την στιγμή που για κάποιον γίνονται τόσο συγγενείς με την πραγματικότητά του ώστε να επιθυμεί ψυχωτικά να τις αναπαραστήσει. Η βουτιά στην ανθρώπινη ψυχή και τα μυστήριά της γίνεται από τον πανέξυπνο Αγγλο- Ιρλανδό συγγραφέα  χωρίς ίχνος διδακτισμού, μ’ ένα οξύ, διεισδυτικό χιούμορ και μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες που ενισχύουν τον βασικό κορμό της δράσης. Η περίπλοκη διαδικασία άσκησης βίας ορίζεται μέσα από ψυχικές και σωματικές διαταραχές που αποτελούν ταυτόχρονα και τα συστατικά της αυθεντικής δημιουργίας.  Οι αντιθέσεις που ορίζονται σε ορισμένα σημεία κι ως αντιφάσεις κι οι ανατροπές που ενισχύουν τις θέσεις καθιστούν πολυεπίπεδες τις ερμηνείες των συμβάντων και θέτουν ερωτήματα στη θέση των εύκολων λύσεων-απαντήσεων.

Η παράσταση διαθέτει στιβαρές κορυφώσεις κι ενδιαφέροντα ευρήματα αλλά οι ερμηνείες εκτός από αυτήν του Μιχάλη Φωτόπουλου  στο ρόλο του Κατούριαν, δεν είναι ιδιαίτερα πειστικές αν και δεν τους λείπει η απλότητα κι η αμεσότητα. Η σκηνογραφική αντίληψη ορίζει τους χώρους με πρωτότυπο κι ενδιαφέροντα τρόπο.  Αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσετε αυτή την παράσταση και για την ευρηματική δραματουργία της, για τους γοργούς σκηνοθετικούς ρυθμούς της και για την αυθεντικότητα της ερμηνείας του πρωταγωνιστή της.

Μετάφραση: Δημήτρης Κιούσης

Σκηνοθεσία: Βασίλης Μαυρογεωργίου,

με τη συνεργασία της Μαρίας Φιλίνη

Σκηνικά-Κοστούμια: Εύα Μανιδάκη

Μουσική: Νίκος Μαρδάκης

Σχεδιασμός φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης

Βοηθοί σκηνοθέτη: Μαρίνα Κανελλοπούλου, Γιάννης Σάββας

Παίζουν:

Γιώργος Βαλαής

Θανάσης Δόβρης

Σεραφείμ Ράδης

Μιχάλης Φωτόπουλος

Θέατρο του Νέου Κόσμου 

Αντισθένους 7 & Θαρύπου

ΦΙΞ

Τηλέφωνο: 210-9212900, 210-9212900 , φαξ 210-9212901

Ώρες λειτουργίας ταμείου: Καθημερινά 11:00-14:00 & 17:00-22:00

Παραστάσεις: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21:00 Κυριακή 19:30.

Διάρκεια παράστασης: 95΄

Θέσεις θεάτρου: 50

Τιμές εισιτηρίων: Τετάρτη, Πέμπτη: Γενική είσοδος 12€

Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: Κανονικό 17€, Φοιτητικό (ισχύει και για νέους έως 26 και άτομα άνω των 65 ετών): 15€

Άνεργοι (όλες τις μέρες): 10€