Βασίλης Παπαδημητρίου

Το αυτονόητο αυτομολεί στη χώρα του παραλόγου 

Ο Βασίλης γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη και αποφοίτησε από την Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης «Προσκήνιο». Τα τελευταία χρόνια κάνει σταθερά βήματα στο χώρο της υποκριτικής μέσα από αξιόλογες συνεργασίες. Στο θέατρο έχει παίξει σε πολλές παραστάσεις από τις οποίες ξεχωρίσαμε το «Καλιφόρνια Ντρίμιν» του Βασίλη Κατσικονούρη σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά, την «Πλαστελίνη» του Βασίλι Σίγκαρεφ σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου και το «Rock ‘n’ Roll» του Τομ Στόπαρντ σε σκηνοθεσία Γιώργου Κοτανίδη.

Στον κινηματογράφο εμφανίστηκε στις ταινίες «Κανένας» του Χρήστου Νικολέρη και «Το ταγκό των Χριστουγέννων» του Νίκου Κουτελιδάκη, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Γιάννη Ξανθούλη.

Αφορμή για την παρούσα συνέντευξη η θεατρική παράσταση «Ο Αλχημιστής» του Μπεν Τζόνσον» σε σκηνοθεσία Νικόλα Μίχα, που παίζεται με επιτυχία στο θέατρο Άλεκτον από την ομάδα Terra Incognita.

Λίγα λόγια για τον ρόλο σας…

Θα πιαστώ από αυτό που είπατε και δε θα το «διορθώσω» μιλώντας για τους ρόλους μου, θα μιλήσω για τον «ρόλο» μου στην παράσταση. Ο ρόλος μου στην παράσταση του Νικόλα του Μίχα, είναι να μεταφέρω στους θεατές μέσω του Ντάπερ, ενός βοηθού δικηγόρου και του Κάστιλ, ενός επαρχιώτη Σκωτσέζου, μία αλήθεια και έναν αντικατοπτρισμό.

Την αλήθεια ότι το Λονδίνο του 1611 δεν διαφέρει όσο νομίζουμε από την Αθήνα του 2011. Ότι ειδικά σε πονηρούς καιρούς είναι που καιροφυλακτούν οι πάσης φύσεως αλχημιστές που γυροφέρνουν την προσωπική και πολιτική μας ζωής, ώστε να πατήσουν πάνω στις αδυναμίες μας, που δεν διαφέρουν τόσο από αυτές του Κάστριλ και του Ντάπερ: ευπιστία, φιλαυτία, ανάγκη για δόξα, εύκολο πλουτισμό, να μας αγαπούν ή να μας φοβούνται… πόσο χρήσιμα «εργαλεία» σε χέρια επιτηδείων!
Και ο αντικατοπτρισμός, το πιο αστείο μέρος και φυσικά το πιο σοβαρό: Να ενδυθούμε πειστικά και με μαεστρία τους ρόλους μας και να κάνουμε το κοινό να γελάσει με τις αδυναμίες και τα παθήματα τους, στρέφοντας τους ρόλους αυτούς σαν μεγάλους καθρέφτες μπροστά στα μάτια τους, μήπως έστω και ένας απ’ τους θεατές μας, έστω και ένας απ’ τους ηθοποιούς μας, κοιτάξει λίγο μέσα σ’ αυτούς, δει τον εαυτό του, και βελτιωθεί.

Είχα την προνοητικότητα και την τύχη να απαντήσω στο κάλεσμα ενός σκηνοθέτη που «η ματιά», η όρεξη και οι γνώσεις του, συναγωνίζονται το ήθος του και έτσι έχει διαλέξει ένα πραγματικά εκλεκτό επιτελείο συνεργατών, οπότε ο ρόλος μου αυτός είναι κάθε μέρα ένα πολύ ευχάριστο ταξίδι. 

Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την υποκριτική;

Ευτυχώς δεν ήταν απόφαση, ήταν ορμέφυτη ανάγκη. Αν ήταν απόφαση, μάλλον θα τα είχα παρατήσει πλέον. Ή θα ασχολούμουν ερασιτεχνικά, όπως κάποιος πηγαίνει για αναρρίχηση ή κυνήγι προσπαθώντας να κατευνάσει αρχέγονα ένστικτα σε μία εποχή που μας έχουν πείσει ότι σπίτι μας είναι 50 τετραγωνικά μέτρα.

Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει ένας νέος ηθοποιός στα πρώτα του βήματα;

Κοιτώντας 8 χρόνια πίσω, είναι τρομακτικό, κυριολεκτικά, πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Ναι, ήταν δύσκολο και το 2003 να τολμάς να σκέφτεσαι ότι «η οντισιόν είναι πάντα διπλή, δεν επιλέγουν μόνο αυτοί, αλλά οφείλω ως καλλιτέχνης να επιλέγω κι εγώ σε ποιες οντισιόν θα πηγαίνω», ή να λες «δε θα κάνω τηλεόραση αν δεν δουλέψω στο θέατρο 5-6 χρόνια πρώτα».

Σήμερα όμως, με αυτή την άθλια κατάσταση των εργασιακών σχέσεων στην τηλεόραση, αλλά δυστυχώς πλέον και στον κινηματογράφο, και με την κατάσταση στο θέατρο, όπου όταν υπάρχει έστω κάποια συμβολική αμοιβή, αυτό αποτελεί τόσο σημαντική είδηση που σπεύδουν να το γράψουν με μεγάλα γράμματα στην ανακοίνωση της οντισιόν, ε, πραγματικά δεν ξέρω από πού να πρωτο-αρχίσω και που τελειώσω στην απάντησή μου…

Είμαστε στην εποχή που το αυτονόητο αυτομολεί στη χώρα του παραλόγου. Φτάσαμε να λέμε με καμάρι, «δουλέψτε, θα υπάρξει και αμοιβή!»…

Ποια είναι η οπτική σας για τον Ελληνικό κινηματογράφο;

Είμαι πολύ αισιόδοξος. Παρακολουθώντας φεστιβάλ, δουλειές που γίνονται μπροστά μα και πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας που ξεχειλίζουν από Τέχνη και τεχνική, βλέπεις εύκολα ότι υπάρχει μεγάλη δίψα να μας μιλήσουν για σημαντικά θέματα νέοι και όχι μόνο δημιουργοί. Υπάρχει τόλμη, προτάσεις, αισθητική, ωριμότητα και πολύ καλύτερη τεχνική και κατάρτιση σε σχέση με το παρελθόν. Η μόνη παλιά πληγή που «πρωταγωνιστεί» ακόμα είναι η έλλειψη πόρων και στήριξης από την πολιτεία…

Φωνές που περιμένουν ν’ αντηχήσουν σε αίθουσες μικρές και μεγάλες υπάρχουν, θεατές που πλέον ζητούν περισσότερα απ’ τα αυτονόητα υπάρχουν… Όμως σήμερα,  χάριν της τεχνολογίας υπάρχουν και πολύ πιο οικονομικά μέσα και τρόποι ώστε ένα ανήσυχο πνεύμα, να πραγματώσει και κοινωνήσει το έργο του χωρίς να συμβιβαστεί σημαντικά όσον αφορά το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Ναι, είμαι πολύ αισιόδοξος.

Ποια πλεονεκτήματα και ποια μειονεκτήματα έχετε επισημάνει στην θεατρική παιδεία στην Ελλάδα;

Αν και ασχολούμαι επαγγελματικά με το θέατρο οκτώ χρόνια και πιο πριν είχα ασχοληθεί άλλα επτά, σε θεατρικές ομάδες, εργαστήρια, θέατρο στο σχολείο κλπ, πραγματικά είμαι πολύ νεαρός για να απαντήσω σ’ αυτήν την ερώτηση, πόσο μάλλον όταν χθες μόλις παρακολούθησα την κυρία Άννα Συνοδινού σε ομιλία της, προβληματισμένη να δηλώνει στους θεατές και στον κύριο Γεωργουσόπουλο που παρίστατο: «Πρέπει Κώστα μου να συστήσουμε μία ομάδα και να αναρωτηθούμε, να βρούμε τι φταίει… και μετά πρέπει να το διορθώσουμε!».

Αν μου επιτρέπεται ένα σχόλιο- απλά γιατί λόγω του νέου της ηλικίας μου είμαι κοντά στο «πρόβλημα», νομίζω ότι το θέμα της θεατρικής παιδείας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το θέμα της παιδείας μας γενικότερα και προς τα εκεί θα πρέπει να ψάξουμε, γιατί παρόλο που πιστεύω η νέα γενιά έχει πολύ περισσότερο εμποτισμένο το αίσθημα των ιδανικών -άλλωστε οι νέοι πάντα θα έχουν την πολυτέλεια του να μην έχουν «διαβρωθεί» ακόμη από το σύστημα-, δεν υπάρχει αξία πλέον πίσω από τα πράγματα. Αγοράζεις κάτι και χαλάει γρήγορα. Αγαπάς κάποιον και μετά ξεχνάς γρήγορα. Ζωγραφίζεις με χρώματα που ξεθωριάζουν. Κάποιοι εγκληματούν και οι περισσότεροι αδιαφορούν. Δεν αποκτάμε τα αγαθά με κόπο και κατασκευάζουμε αγαθά και σχέσεις που δε τους δίνουμε αξία. Όταν ζεις σε κοινωνία με «fast food» λογική και ποιότητα, όπου δεν υπάρχει αντίκτυπος, πώς να ψάξεις την ποιότητα σε επί μέρους θέματα παιδείας, όπως η θεατρική παιδεία..;

Όσο για τα πλεονεκτήματα… Τι να σας πω, δεν βλέπω πραγματικά κανένα πλεονέκτημα στη σύγχρονη ελληνική θεατρική παιδείας. Ντρέπομαι να θεωρώ ως πλεονέκτημα κεκτημένα προγόνων μου εδώ και χιλιάδες χρόνια ή φωτεινές εξαιρέσεις όπως πολύ ταλαντούχους δασκάλους ή καλλιτέχνες. Η αλήθεια είναι ότι (σε σύγκριση ή όχι με το εξωτερικό), η συλλογική μας δουλειά και κατάκτηση είναι αστεία ώστε να μιλάμε για πλεονεκτήματα τα οποία εμείς θεμελιώσαμε για τη σύγχρονη θεατρική παιδεία. Πλεονεκτήματα και  μειονεκτήματα; Καλό υλικό, κακή διαχείριση. 

Ποιοι δημιουργοί υπήρξαν για σας κινητήριες δυναμικές στην ως τώρα πορεία σας;

Δε λειτουργώ έτσι ως άνθρωπος. Μπορεί να εμπνευστώ από κάποιον καλλιτέχνη, έναν απλό άνθρωπο, από μία κοπέλα, από μία ταινία, ένα τραγούδι… με συν-κινούν αλλά ως καλλιτέχνης δεν ξεκίνησα ή συνεχίζω λόγω συγκεκριμένων δημιουργών. Κινητήρια δύναμη είναι η δική μου ανάγκη για έκφραση και η αγάπη προς την τέχνη. Στο θέατρο ας πούμε, τελευταία είδα το «Οξυγόνο» των ομάδων “A Bailar” και “Underwegs” και πραγματικά εμπνεύσθηκα από το καταπληκτικό κείμενο του Ιβάν Βιριπάεφ και τους εξαίρετους ηθοποιούς /μουσικούς, και παρακινήθηκα να γίνω καλύτερος καλλιτέχνης και άνθρωπος. Ή στη μουσική, καλλιτέχνες όπως ο Frank Zappa, ο Jeff Buckley, οι Led Zeppelin, οι Dream Theater και πάρα πολλοί άλλοι με συν-κινούν και με εμπνέουν. Μα, αν δεν υπήρχαν αυτοί οι μοναδικοί δημιουργοί, ναι, θα είχαμε χάσει μοναδικές αποχρώσεις στην παλέτα της ζωής μας, αλλά… η αλήθεια είναι πως θα υπήρχαν άλλοι. Εγώ πάλι θα τραγουδούσα.

Βλέπουμε μία ταινία όπως το “Inception”, μα μετά βλέπουμε το “Matrix” που έχει προηγηθεί και μετά διαβάζουμε μία καταπληκτική φράση του προγενέστερου Poe –«Αυτό που βλέπουμε και αυτό που φαίνεται να είμαστε δεν είναι παρά ένα όνειρο μέσα στο όνειρο»- και έπειτα ένας φίλος μας μιλάει για τη φιλοσοφία των Βουδιστών-Ζενιστών μοναχών, και μετά τυχαίνει να διαβάσουμε το «Μύθο του Σπηλαίου» του Σωκράτη και βλέπουμε ότι τα έχουν πει και άλλοι πριν, και άλλοι πιο πριν, και ίσως και πριν τον Σωκράτη ή τον Θέσπη να υπήρξαν και πολλοί άλλοι...

Ξέρετε, δεν μας έχει ανάγκη η τέχνη, εμείς την έχουμε ανάγκη. 

Αγαπημένη ταινία;

Δε μπορώ να πω! Το γνωστό παιχνίδι με τις λίστες «αν πήγαινες σε ένα έρημο νησί, ποιες 5 ταινίες /μουσικούς δίσκους θα διάλεγες;» είναι μαρτύριο για μένα! Πραγματικά δε μπορώ να διαλέξω ούτε 5, πόσο μάλλον μία! Ίσως τα κατάφερνα για βιβλίο, μα πάλι αμφιταλαντεύομαι ανάμεσα σε ένα μεγάλο λεξικό της ελληνικής γλώσσας και σε ένα τύπου «1000 και μία συνταγές για όταν βρεθείτε σε ερημονήσι»!

Απλά για να απαντήσω κάτι, θα αναφέρω την πρώτη ταινία που είδα ποτέ στο σινεμά. Άκουγα χθες τη μαγική μουσική που ντύνει την ταινία, της οποίας η ιστορία εκτυλίσσεται τα Χριστούγεννα. Ο συνθέτης, Danny Elfman, καθώς και ο σκηνοθέτης, Tim Burton, λένε ότι πρόκειται για την πιο προσωπική και αγαπημένη τους δουλειά κι ο κόσμος που δημιούργησαν είναι τόσο δυνατός και μαγευτικός ώστε ακόμα και στην απλά καλή απόδοσή του από τον Matthew Bourne σε χοροθεατρική παράσταση, και πάλι σε μαγεύει… Και νομίζω πώς ήδη οι περισσότεροι δε χρειάζεται διαβάσουν τα ονόματα των υπέροχων Johnny Depp, Winona Ryder, Dianne Wiest και Vincent Price για να καταλάβουν ότι μιλάμε για τον μαγικό «Ψαλιδοχέρη (Edward Scissorhands)».

Τελευταία φορά που κλάψατε;

Νομίζω ήταν κατά τη διάρκεια της ταινίας “The Fountain” του Darren Aronofsky πριν 2 ή 3 χρόνια. Αυτά που είχε να πει η ταινία, πραγματικά με συγκλόνισαν. Είναι μία πολύ βαθιά και προσωπική ταινία.

Τι βιβλία διαβάζετε;

Δε μου αρέσει ο διδακτισμός και η «αυθεντία», ίσως γι’ αυτό προτιμώ μυθεύματα ή θεατρικά, όπου οι καλοί συγγραφείς αφήνουν περιθώριο για πολλές αναγνώσεις και η προσωπική άποψη μπαίνει από τις χαραμάδες χωρίς «σοφισμούς» και «απολυτότητες». Η αλήθεια όμως είναι πως υπάρχουν τόσα βιβλία μου που ακόμα να τα τελειώσω, ή που περιμένουν στη βιβλιοθήκη!

Τελευταία καταπιάνομαι με πολλά πράγματα, διαβάζω σπάνια πριν τον ύπνο όπως συνήθιζα και διαβάζω πολύ στο internet, οπότε, νιώθω συχνά την ανάγκη αν έχω λίγο χρόνο για διάβασμα, να διαβάσω ειδήσεις και γνώμες, ή κάτι έξω από τον χώρο της λογοτεχνίας. Αν όλη τη μέρα καταπιάνομαι με θεατρικά, ποιήματα, στίχους, μουσική, σενάρια και μυθιστορήματα, είναι πιο πιθανό να με δεις στο μετρό να διαβάζω κάποιο περιοδικό για τον ήχο ή την τεχνολογία.

Η μεγαλύτερή σας αδυναμία;

Τολμηρή ερώτηση! Μα δε νομίζω πως είμαι εγώ ο καταλληλότερος να απαντήσω. Μία αδυναμία μου είναι –τελευταία- οι δαιδαλώδεις συνειρμοί μου και η ορμή μου να τα προλάβω όλα, που καμιά φορά με οδηγεί στο να τα αφήνω ημιτελή.

Πού χαρίζετε γενναιόδωρα το χαμόγελό σας;

Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα άλλο χαμόγελο. Απέναντι στην ειλικρίνεια, την καλή προδιάθεση, τις αγνές προθέσεις, τα αληθινά συναισθήματα -χαράς ή λύπης- στο αυθόρμητο, απέναντι στην αλήθεια είναι το πιο εύκολο πράγμα να κάνεις. Και το πιο όμορφο. Έχουν υπάρξει πολλές μέρες που ένα χαμόγελο, ακόμα και από κάποιον ή κάποια άγνωστή άγνωστούς μου, έχουν ομορφύνει κατά πολύ την ημέρα μου.

Τι σας μελαγχολεί;

Ομολογώ ότι είμαι ως ένα βαθμό, θύμα των καιρών μας. Ξέρω πως ως καλλιτέχνης οφείλω να αντιτάσσομαι και προσπαθώ να βρω το κουράγιο να μη με μελαγχολούν οι περιστάσεις. Όμως… κόσμος αφυδατωμένος και στεγνός και εμείς άνυδροι από λύσεις και απαντήσεις, φίλοι που απογοητεύονται, νέοι άνθρωποι που έψαχναν έναν ώμο να τους στηρίξει και τώρα απλά ψάχνουν έναν ώμο να ακουμπήσουν, η απελπισία και κυρίως η υφαρπαγή της ελπίδας, είναι συναισθήματα που ομολογώ ότι συχνά με τσακίζουν. Παλεύω πολύ να τα υπερκεράσω. Και δεν βγαίνω κάθε μέρα νικητής.

Το σύνθημά σας για τη ζωή;

Δεν έχω! …Να σας εκμυστηρευτώ κάτι; Με σεβασμό σε αυτούς που αρέσκονται σε «moto», πάντα τα αντιπαθούσα! Ακόμα κι αν κάποιος έχει διαλέξει φράσεις του Σωκράτη, του Δημόκριτου ή του Καμύ. …να βρω κι εγώ ένα του Αριστοτέλη που είμαστε και συγχωριανοί! Για να απαντήσω λίγο πιο σοβαρά,  απλά δε μου αρέσει να έχω «ινδάλματα», «αυθεντίες», «πρότυπα»… όταν ορίζεις κάτι, παύει να είναι όλα όσα δεν είναι. Δε θέλω να βάλω καμία πρόταση, κανένα γνωμικό, κανένα πρόσωπο, καμία ομάδα, κανένα σύνθημα πάνω απ’ όλα. Όλα είναι ανθρώπινα, φθαρτά και ανατρέψιμα -ξέρω πως φλερτάρω αυτή τη στιγμή επικίνδυνα με το «τα πάντα ρει» και το «εν οίδα ότι ουδέν οίδα»…(γέλια). Αλλά όχι, ούτε αυτά θα διαλέξω! Μπορεί να με συγκινούν, να με εμπνέουν ή να με διδάσκουν πολλά εξ αυτών, αλλά μέχρι εκεί.

Ο έρωτας στη ζωή σας;

Αχ, έχω κουραστεί να ερωτεύομαι στο μετρό, νιώθω σαν τον James Blunt στους στίχους του “You’re Beautiful” –αυτό είναι ένα αστείο που συνηθίζω να λέω με φίλους, αλλά τώρα που το σκέφτομαι, αυτόν τον καιρό ο έρωτας στη ζωή μου είναι λίγο σαν τους συρμούς του μετρό… έρχεται συχνά αλλά φεύγει γρήγορα, και όχι γιατί φταίει αυτός, νομίζω εγώ είμαι που δεν κάνω το βήμα να μπω μέσα για να βρω τον σταθμό μου… 

Τι σας προκαλεί ενοχές;

Σχεδόν τίποτα. Γιατί πολύ δύσκολα θα κάνω κάτι που θα μου προκαλεί ενοχές. Δε θα μπορούσα να ζήσω παρέα με ενοχές, δε θα ήθελα να νιώθω ότι κάποιος υποφέρει ή στεναχωριέται από δική μου εκούσια υπαιτιότητα. Ούτε θα ήθελα να ζω όντας άνθρωπος αναίσθητος, κουφός σε Ερινύες. Τέτοιοι άνθρωποι με τρομάζουν, μου ξυπνούν συναισθήματα που με τρομάζουν. 

Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη αξία της ζωής;

Την αλήθεια. Αγκαλιάζει την ελευθερία, την αγάπη, τον σεβασμό, την ομορφιά, τη ζωή… Βέβαια… Απαντάω ευθαρσώς «την αλήθεια», λες και είμαι σοφός ή γέρος, αλλά φοβάμαι πώς δεν έχω καν ιδέα για τι πράγμα μιλάω…

Ποια είναι τα προσεχή σας σχέδια;

Επαγγελματικά δεν υπάρχει κάτι άμεσο, προς το παρόν απολαμβάνω το «Ταγκό Των Χριστουγέννων» που βγήκε μία υπέροχη ταινία και ακούω τα καλύτερα, τα σχόλια φίλων και γνωστών για το dvd του «Κανένας» που βγήκε πρόσφατα, και την παρέα των «Ντάπερ» και «Κάστριλ» που μου κάνουν συντροφιά πάνω στο σανίδι του θεάτρου Άλεκτον κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή.