ΟΙΔΙΠΟΥΣ Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΕΙΠΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ |
Συντάχθηκε απο τον/την Παύλος Λεμοντζής |
Οιδίπους o μύθος της Ιστορίας του Κόσμου όπως τον είπαν οι Έλληνες Σύνθεση κειμένου από επτά τραγωδίες: Σοφοκλή «Οιδίπους Τύραννος», «Οιδίπους επί Κολωνώ» και «Αντιγόνη», Ευριπίδη «Φοίνισσες», «Βάκχες» και «Ικέτιδες» και Αισχύλου «Επτά επί Θήβας» από τον ΣΤΑΥΡΟ Σ. ΤΣΑΚΙΡΗ Ευτυχώς, δεν έβρεξε. Κινήθηκαν κάποια στιγμή τα σύννεφα απειλητικά πάνω από το Φρούριο, έκρωξαν οι γλάροι αγανακτισμένοι, έπεσαν και μερικές στάλες ίσαμε να ξεδιπλωθούν μερικές εσάρπες, αλλά ο Δίας τιθάσευσε τις βροντές και τους κεραυνούς του, κράτησε τον Θηβαϊκό κύκλο ανέπαφο κι έτσι αναδύθηκε κομμάτι- κομμάτι αυτό το αριστοτεχνικό «οικοδόμημα», που έχτισε με ζωντανό υλικό και μερικά απλά χρηστικά αντικείμενα ο σπουδαίος αρχιτέκτονας του θεάτρου Σταύρος Τσακίρης. Τυχεροί οι θεατές. Αυτοί που πήγαμε και πιάσαμε θέση. Αυτοί που οσμιστήκαμε το ακριβό «έδεσμα», αυτοί που δε λογαριάσαμε τις ανηφοριές ως το Κάστρο. Κι απολαύσαμε «ακέραιο» τον μύθο των Λαβδακιδών, δυόμιση περίπου ώρες, δίχως διακοπή, δίχως ψιθύρους και στεναγμούς… Μόνο οι ανάσες πρόδιδαν συναισθηματικές εκρήξεις. Αυτές που δύσκολα γεννιούνται σ’ έναν ανοιχτό χώρο , μα εύκολα ενώνονται με κείνες των υποκριτών- ηρώων στη σκηνή. Πόσα μπράβο μπορούν να χωρέσουν σε μια φράση; Θαρρώ, πως ένα φτάνει. Γιατί είναι από ψυχής και γιατί ξεστομίστηκε ταυτόχρονα από πολλά χείλη. Εξαιρετική παράσταση. Σπουδαία δουλειά. Μια πολύτιμη σκευή απ’ όπου μάς μοίρασαν οι συντελεστές της την ιστορία του οίκου των Λαβδακιδών, όπως τον συνέλαβε ο λαός και τον διαχειρίστηκαν οι μεγάλοι τραγικοί ποιητές: από την άφιξη του Κάδμου στη Θήβα, τον γάμο του Λάιου με την Ιοκάστη, τη γέννηση του Οιδίποδα, την πατροκτονία και τη λύση του αινίγματος της Σφίγγας, την τύφλωση, την εξορία, τη σύγκρουση του Ετεοκλή και του Πολυνείκη, την ανυπακοή της Αντιγόνης στην εντολή του Κρέοντα και το τέλος του Οιδίποδα. Ο Σταύρος Τσακίρης, που ευθύνεται για το συγκεκριμένο «αρχιτεκτόνημα», δήλωσε στο σημείωμά του ότι «η σύνθεσή του χρησιμοποιεί αποσπάσματα από επτά τραγωδίες, έχει διαφορετική κατεύθυνση ως κείμενο και ως παράσταση. Διατηρούνται μόνο τα μέρη των ρόλων, χωρίς τις παρεμβάσεις του Χορού. Έντεκα ηθοποιοί επί σκηνής, με απλά μέσα, αφηγούνται την περιπέτεια του μύθου του Οιδίποδα. Η παράσταση δεν περιλαμβάνει μόνο σκηνές από τις επτά τραγωδίες αλλά και πτυχές του μύθου που ορίζονταν ως «μιαρές», κατά την παράδοση της τραγωδίας, και εξιστορούνται μόνο από τους αγγελιοφόρους ή τον Χορό». Πράγματι, το βασικότερο χαρακτηριστικό του λογοτεχνικού μύθου είναι ότι πρόκειται για ένα πολυσημικό σύστημα σημασίας, διαρκώς μετατοπιζόμενο και ανασημασιοδοτούμενο κι ακριβώς αυτό αποτέλεσε έναν καμβά πρωτογενούς υλικού για τον Σταύρο Τσακίρη. Ο δημιουργός , λοιπόν, αξιοποίησε το υλικό, προκρίνοντας εκείνα τα στοιχεία του μύθου που ταιριάζουν και αντιστοιχούν καλύτερα στις προσωπικές του επιδιώξεις, τις αναζητήσεις και τις ανάγκες του. Δημιούργησε ένα προσωπικό ύφος γραφής και μια πρωτότυπη θεατρική παραγωγή, που ανάγεται σ’ ένα γενικότερο σύστημα αναφορών και συσχετίσεων και που προκρίνονται από τον ίδιο τον συγγραφέα. Είναι πρόκληση για τον θεατή η νέα εκδοχή, ως προς το ύφος, τη μορφή των δράσεων επί σκηνής και τη θεματική προγενέστερων παρατάσεων. Τα δε πρόσωπα του μύθου, εύκολα γίνονται σύμβολα και οι πράξεις τους σημεία αναφοράς που συνδηλώνουν πλήθος από δευτερεύουσες σημασίες. Παράδειγμα, η Ιοκάστη κι ο Οιδίποδας, ενώ εξακολουθούν ν’ ανήκουν στον αρχαίο κόσμο είναι μαζί και σύγχρονα, χωρίς αυτή η αντίθεση ούτε στιγμή να ξενίζει, να προκαλεί την εντύπωση αυθαίρετης και εκβιασμένης συρραφής. Ακόμη, παρακολουθώντας σήμερα τις απαρχές του κόσμου μέσα από τους αρχαίους μύθους, συνειδητοποιούμε καλύτερα τις παθογένειες της εποχής μας και τα αδιέξοδα που δημιουργεί η κοινωνική ανισότητα, την οποία στις μέρες μας βιώνουμε στην πιο ακραία της μορφή. Μελέτη βαθιά όλου του Θηβαϊκού κύκλου. Ιδιαίτερη σημασία στη λεπτομέρεια και στις πολλαπλές αναλύσεις από Έλληνες και ξένους ερευνητές του αρχαίου δράματος, αλλά αποστασιοποίηση από σημειολογικά συμπεράσματα διάφορων έγκυρων υπογραφών και ένα αποτέλεσμα που δικαίωσε και τον ίδιο τον σκηνοθέτη και όλους όσοι τον πίστεψαν και συνεργάστηκαν μαζί του. Η προσπάθεια ήταν έμπλεη ευρημάτων, ιδεών που κάλυψαν πρακτικές ανάγκες και περίτρανη απόδειξη ότι μπορεί θαυμάσια να στηθεί σήμερα μια παράσταση υψηλής αισθητικής, ιδιαίτερων απαιτήσεων, χωρίς να θεωρηθεί υπερπαραγωγή ως προς τον πλούτο σκηνικών και κοστουμιών ή άλλων εφέ. Μερικές καρέκλες, έξυπνα λιτά κοστούμια, το μαύρο, κυρίαρχο χρώμα έτσι κι αλλιώς στον «καταραμένο» οίκο, το κόκκινο και το λευκό ως εξαιρετικά σύμβολα θανάτου, εξουσίας, αγνότητας ή παρθενίας, οι εύστοχοι φωτισμοί που σηματοδοτούσαν ορισμένο χώρο , χρόνο και ευρύτερο τόπο, η υποβλητική μουσική και , τέλος, οι ερμηνείες των ηθοποιών απογείωσαν παράσταση και θεατές. Την Ιοκάστη, το πιο τραγικό πρόσωπο της σύνθεσης, ερμήνευσε η σπουδαία Μαρία Κίτσου. Ερμηνεία -κέντημα, συναρπαστική έως συγκλονιστική. Και στον «Οιδίποδα Τύραννο» και στις «Φοίνισσες» μετακύλησε τεχνηέντως τα συναισθήματά της στην πλατεία. Ενοχές, αναστολές, φόβοι, έγνοια για την τύχη των παιδιών της, τρυφερότητα (Ω, γιε μου, αγκάλιασε τον κόρφο της μητέρας σου, βάλε τα χείλη σου στα μάγουλά μου και σκέπασε με τους πλεχτούς βοστρύχους σου το στέρνο μου και τον λαιμό μου…), μα και πόνο και σπαραγμό κι απόγνωση. Πλάι της ο Δημήτρης Λάλος, έξοχος Οιδίποδας, εντυπωσίασε με την σκηνική του παρουσία, τη στιβαρότητα που απαιτούσε ο ρόλος και την ανατριχιαστική απόδοση της τραγικής του κατάληξης με την εκούσια τύφλωσή του. Γεράσιμος Γεννατάς, ένας Κρέοντας, πολυσύνθετος χαρακτήρας, όπως τον ήθελαν οι τραγικοί ποιητές. Γιώργος Παπαπαύλου και Μάνος Καρατζογιάννης, χαρισματικοί ηθοποιοί, μας κέρασαν συγκινητικές στιγμές ως Ετεοκλής και Πολυνείκης, ιδίως στο απόσπασμα από τους «Επτά επί Θήβας», σε μια ευφάνταστη σκηνή πάλης, έναν χορό του θανάτου με αετίσιες κινήσεις χεριών και σώματος. Η Λένα Δροσάκη κέρδισε το στοίχημα ως Αντιγόνη, ευαίσθητη αλλά και δυναμική και προκάλεσε δάκρυα αληθινά στην εξαίσιας εικαστικής ομορφιάς σκηνή του απάνθρωπου τέλους της. Κι ο βετεράνος Τάκης Χρυσικάκος ως Τειρεσίας και ως Οιδίπους γέρων, πρόσθεσε την εμπειρία του και μεγέθυνε την επιτυχία, όπως και οι υπόλοιποι ηθοποιοί του θιάσου. Επρόκειτο για μια ξεχωριστή παράσταση και μια -κατά γενική ομολογία- καλή στιγμή στο Φεστιβάλ . Κρίμα που δεν προγραμματίστηκε για το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων. Θα συγκέντρωνε πολύ περισσότερο κόσμο. Δυστυχώς, τη χάρηκαν λίγοι. Σκηνοθεσία-Σύνθεση κειμένου : ΣΤΑΥΡΟΣ Σ. ΤΣΑΚΙΡΗΣ Σκηνικά: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΨΥΧΟΥΛΗΣ Κοστούμια: ΟΡΣΑΛΙΑ ΠΑΡΘΕΝΗ Μουσική : ΜΙΝΩΣ ΜΑΤΣΑΣ Κίνηση: ΖΩΗ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ Σχεδιασμός φωτισμών: ΝΙΚΟΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ Βοηθ.Σκηνοθέτη: ΧΑΡΗΣ ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗΣ Φωτογραφίες: ΙΩΑΝΝΑ ΤΖΕΤΖΟΥΜΗ
ΙΟΚΑΣΤΗ : ΜΑΡΙΑ ΚΙΤΣΟΥ ΟΙΔΙΠΟΥΣ : ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΑΛΟΣ ΚΡΕΩΝ : ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΓΕΝΝΑΤΑΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ : ΛΕΝΑ ΔΡΟΣΑΚΗ ΕΤΕΟΚΛΗΣ : ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΠΑΥΛΟΥ ΠΟΛΥΝΕΙΚΗΣ : ΜΑΝΟΣ ΚΑΡΑΤΖΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΙΜΩΝ : ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΓΩΝΗΣ ΘΗΣΕΑΣ : ΚΩΣΤΑΣ ΝΙΚΟΥΛΙ ΑΙΘΡΑ : ΝΑΝΣΥ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΟΣ : ΕΛΕΝΗ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ και ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΙΙ-ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ: ο ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ Δίον Λάρισα Βόλος Χαλκίδα Οινιάδες Γιάννενα Αρχαία Ήλιδα Καλαμάτα Τρίπολη Αθήνα
|