Η Γιολάντα Μαρκοπούλου  συνεχίζει το θεατρικό ταξίδι της στο «Συνεργείο»

Ο εναλλακτικός αυτός θεατρικός χώρος φιλοξενεί ήδη από το φθινόπωρο και για πρώτη φορά στη χώρα μας το βραβευμένο έργο του Άγγλου συγγραφέα Mark Ravenhill με τίτλο SHOOT/GET TREASURE/REPEAT, σε συν-σκηνοθεσία της Γιολάντας Μαρκοπούλου με την Λίλλυ Μελεμέ που φιλοξενήσαμε σε παλαιότερη συνέντευξη κι οι παραστάσεις, μετά τη μεγάλη προσέλευση του κοινού, θα συνεχιστούν μέχρι την 1^η Μαρτίου.

Με την ευκαιρία συναντήθηκα με την Γιολάντα και συζήτησα μαζί της για το έργο, για την περιπέτεια του θεάτρου, για τον πόλεμο και για τις αρετές του θανάτου.

Πως ξεκίνησε η συνεργασία σας με την Λίλλυ Μελεμέ;

Ξεκινήσαμε προτείνοντας στην Λίλλυ να έρθει να κάνει μια δουλειά στο χώρο του συνεργείου. Αυτό δεν λειτούργησε γιατί δεν βρήκε κάποιο έργο που να την ενδιαφέρει κι έτσι της πρότεινα να συνεργαστούμε σ’ αυτό το έργο που το είχαμε διαβάσει κι οι δύο μαζί.

Αρχικά δουλέψαμε όλοι μαζί, οι ηθοποιοί η Λίλλυ κι εγώ κι έτσι χτίσαμε μια βάση κοινή. Μετά η καθεμία επέβλεψε παραπάνω τα δύο κομμάτια που ανέλαβε, αλλά παρουσιάζοντας η μία στην άλλη την δουλειά μας, προτείνοντας πράγματα και κάνοντας διορθώσεις. Χωρίς όμως να δίνουμε αντιφατικά μηνύματα στους ηθοποιούς. Είμαστε και διαφορετικές οπότε μαθαίναμε η μία από την άλλη, εφ΄ όσον δεν είμαστε και τόσο συμπαγείς στις απόψεις μας ως νέοι άνθρωποι στην αρχή της καριέρας μας. Δίνοντας η μία στην άλλη τα καλά στοιχεία μας, εξελίχτηκε μια αρμονική συνεργασία, με την Λίλυ που έχει περισσότερη εμπειρία και είναι και ηθοποιός κι εμένα που έχω σπουδάσει κινηματογράφο και έχω λιγότερη εμπειρία.

Έχοντας όλους τους υπόλοιπους συντελεστές κοινούς, τον μουσικό, τον σκηνογράφο κ.λ.π. καταφέραμε ώστε να δεθεί το τελικό αποτέλεσμα.

Μίλησέ μου για το έργο.  

Αποτελείται από δεκαπέντε μονόπρακτα όπου το καθένα έχει τον τίτλο ενός επικού έργου, τίτλοι που όπως είπε κι ο ίδιος ο συγγραφέας, διαλέχτηκαν τυχαία σ’ ένα βιβλιοπωλείο. Υπάρχουν φυσικά κάποιες επιρροές στα μονόπρακτα από το περιεχόμενο των έργων. Εμείς διαλέξαμε πρώτα εννιά κομμάτια, διαβάζοντας για ένα ολόκληρο μήνα χωρίς να έχουμε προκαθορίσει ποιος θα παίζει τι, παίρνοντας στοιχεία από όλο το υλικό και κρατήσαμε τελικά τα τέσσερα.

Με ποιο κριτήριο κάνατε την επιλογή σας;

Μας άρεσαν πιο πολύ και ταιριάζανε πιο πολύ και στην Ελληνική πραγματικότητα.

Επιλέξαμε να κρατήσουμε μία ιστορία που να εκτυλίσσεται στον τόπο του πολέμου. Πρόκειται για το τέταρτο μονόπρακτο όπου ένας στρατιώτης ανακρίνει μια Ιρακινή και καταλήγει να την ρωτάει για την κατάσταση, ώστε να καταλάβει από εκείνην τι ακριβώς συμβαίνει και στον ίδιο. Τελικά μάλιστα την ερωτεύεται.

Υπάρχει πάντα μια σχέση ανάμεσα σ’ αυτόν που υποφέρει κι σ΄ αυτόν που προκαλεί τον πόνο...

Πάντα με εντυπωσιάζει το πώς ο βασανιζόμενος αναπτύσσει μια σχέση με τον βασανιστή, αποκτά έναν εθισμό. Ο τρόπος είναι τελείως παράλογος αλλά έχει όλες τις διαβαθμίσεις μιας κανονικής σχέσης. Αυτό συμβαίνει όχι μόνο σε κελιά φυλακών αλλά και μέσα σε οικείους χώρους όπου ασκείται ο ψυχολογικός βασανισμός ο οποίος είναι εξ ίσου επώδυνος κι ας μην φαίνονται τα σημάδια.

Και οι υπόλοιπες ιστορίες;

Κρατήσαμε όλες τις υπόλοιπες ιστορίες στη δύση και επισημαίνοντας στον υποτιθέμενο κίνδυνο ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση όπως προσπαθούν να μας τον εμφανίσουν. Πρόκειται για ιστορίες που δεν είναι αποκλειστικά πολεμικές, περιλαμβάνουν τον έρωτα, τις ανθρώπινες σχέσεις...

Στο πρώτο μονόπρακτο ο συγγραφέας μπαίνει μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό και διαπραγματεύεται τον καρκίνο, σαν τον πόλεμο που μεταφέρεται μέσα στο ίδιο το σώμα.

Ναι. Πως ξεκινάει η τρομοκρατία μέσα στο ίδιο μας το σώμα. Πως εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε στο σώμα μας αναταραχές που μετατρέπουν τα κύτταρα σε φονικά. Παρουσιάζεται ο καρκίνος σαν ένα πολιτικό φαινόμενο. Επίσης δείχνει και την παγίδευση, το αδιέξοδο του άρρωστου ανθρώπου ανάλογο με το αδιέξοδο μιας άρρωστης χώρας. Όπως για παράδειγμα στο Ιράκ όπου οι ίδιοι ζήτησαν από τους Αμερικάνους να τους σώσουν από την δικτατορία και μετά βρέθηκαν παγιδευμένοι απ’ αυτή την εισβολή.

Ένα κομμάτι επίσης έχει να κάνει και με το χάσμα ανάμεσα στον υγιή και τον άρρωστο άνθρωπο, όπου ο πρώτος αποδεικνύεται αδύναμος στην προσπάθειά του να βοηθήσει τον δεύτερο.

Στο δεύτερο μονόπρακτο πρόκειται για την ιστορία ενός ζευγαριού με ένα παιδί...

Το οποίο χρησιμοποιούν για να σωθούν κι οι ίδιοι, για να σώσουν την σχέση τους. Αλλά με το πρόσχημα της προστασίας του. Πρόκειται για ένα παιδί που θα μπορούσε να ζει κι εδώ στη χώρα μας, που από υπερβολική προστασία καταπιέζεται και πιθανώς να καταλήξει  να αντιδράσει ακραία. Υπάρχει φυσικά και η επιβολή των τηλεοπτικών εικόνων που του διοχετεύουν εικόνες τρόμου και τροφοδοτούν τους εφιάλτες του.

Από τι πρέπει να προστατεύσουμε τα παιδιά μας σήμερα;

Η τηλεόραση και το διαδίκτυο προσφέρουν πλήθος πληροφοριών και γι’ αυτό θα πρέπει να αναζητούμε το τι είναι σημαντικό και τι όχι ανάμεσα σε ανομοιογενή πράγματα. Απ’ αυτό πρέπει να προστατεύσουμε τα παιδιά, από τον καταιγισμό των πληροφοριών που τα κατακλύζουν. Και να τα μάθουμε όσο μπορούμε να διαλέγουν, να αντιλαμβάνονται την διαφορά ανάμεσα στο ουσιώδες και το ασήμαντο.

Έχουμε και την ιστορία της κοπέλας που εισβάλλει σε ένα ξένο σπίτι καθαρά από περιέργεια και βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα σκηνικό βασανιστηρίου.

Κάτι που είναι μια ακραία συνθήκη γι’ αυτό την παρουσιάσαμε σε ένα μη ρεαλιστικό πλαίσιο. Η ηρωίδα μην μπορώντας να αντιδράσει μπαίνει μέσα σ’ έναν ονειρικό κόσμο και ζει τον εφιάλτη. Το θέμα της πλύσης εγκεφάλου είναι επίσης σημαντικό σ’ αυτή την ιστορία και το πώς λειτουργούν οι βασανιστές σε σχέση μ’ αυτό, μετατρέποντάς την ηρωίδα από μάρτυρα ενός εγκλήματος, σε εχθρό του θύματος.

Τι σε έλκει σ’ αυτόν τον συγγραφέα;

Είναι πολύ ενδιαφέρον το ότι κάθε χαρακτήρας του δεν αποτελεί μόνο ξεχωριστή οντότητα αλλά αντιπροσωπεύει και μια κατηγορία ανθρώπων.

Ο συγγραφέας παρουσιάζει γενικά ακραίες περιπτώσεις ώστε να μπορέσεις μόνος σου να καθαρίσεις και να υπερασπιστείς την δική σου θέση. Επίσης ξεκινάει από τον μικρόκοσμο για να φτάσει στον μακρόκοσμο. Κάνει πολύ προσωπικά τα μεγάλα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο.

Το έργο του βασίζεται στις ιδιαίτερες ανθρώπινες σχέσεις που κατασκευάζει και μάλιστα νομίζω με επιτυχία. Και στον τρόπο που αναπτύσσονται αυτές σε συνθήκες υπό καθεστώς βίας, σύγκρουσης, πολέμου.

Πώς να γλυτώσεις απ’ τον πόλεμο;

Όπου και να πας δεν γλυτώνεις. Ο πόλεμος είναι παντού. Οι επιπτώσεις του υπάρχουν και στη δικιά μας ζωή έστω κι αν ο πόλεμος συμβαίνει κάπου αλλού.

Είναι νομίζω η βία σαν μία αλυσίδα που δεν διακόπτεται πουθενά, τυλίγει όλη τη γη. Όσο κι αν έχεις την ψευδαίσθηση πως δεν σε αφορά επειδή οι βόμβες πέφτουν κάπου αλλού.

Ωστόσο αν και πολλοί νέοι άνθρωποι νοιώθουν αδύναμοι απέναντι στον σύγχρονο πόλεμο, εγώ πιστεύω πως πρέπει κάπως να αντιδράσουμε. Οι μικρές αλυσιδωτές πράξεις μπορούν να κάνουν την διαφορά αλλιώς θα καθόμαστε όλοι με σταυρωμένα χέρια απέναντι στην αδικία και το χάος.

Πιστεύεις πως μέσα από την πολιτική ή την τέχνη μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο;

Δεν μπορείς να αλλάξεις ολοκληρωτικά τον κόσμο. Ας το ξεχάσουμε αυτό γιατί δεν μας οδηγεί πουθενά, μας φέρνει αντιμέτωπους με το χάος. Μπορούμε όμως να κάνουμε μικρά πράγματα που αφορούν τις ανθρώπινες σχέσεις και  να κατακτήσουμε ένα τρόπο σκέψης που θα καταφέρει να αλλάξει κάποιον ή κάτι στο περιβάλλον μας. Όποιος άνθρωπος επιμένει να αντιδρά απέναντι σε κάτι αρνητικό μπορεί και κάτι να αλλάξει.

Ποια είναι η σχέση σου με το κοινό;

Σίγουρα με ενδιαφέρει να είναι κοντά μου το κοινό κι αυτό ίσως περιορίζει κάποιες επιλογές μου. Αλλά δεν έχω ακόμα και την γνώση να ρισκάρω πολλά πράγματα. Άλλωστε χωρίς κοινό δεν υπάρχει και θέατρο. Πιστεύω πως πρέπει να υπάρχει μια ιστορία την οποία το κοινό να μπορεί να καταλάβει. Δεν κάναμε βέβαια εκπτώσεις.  Έχουμε ήδη επιλέξει ένα υλικό που σοκάρει και απωθεί ένα μέρος του κοινού, αλλά σίγουρα κάναμε μια προσπάθεια στο θέμα της κατανόησης. Το πολιτικοποιημένο θέατρο έχει τον κίνδυνο να γίνει μανιφέστο και θέσφατο ενώ για μένα η λύση είναι να παρασύρεις τον θεατή σε μια ιστορία με ενδιαφέρον και να προσελκύσεις την προσοχή του έτσι ώστε να φύγει και ευχαριστημένος αλλά και κάπως προβληματισμένος.

Ας έρθουμε και στο οικονομικό κομμάτι. Πως βλέπεις την κατάσταση στη χώρα μας σήμερα;

Το κομμάτι το οικονομικό είναι πολύ δύσκολο και θα επιθυμούσα να υπάρχει  περισσότερη στήριξη στα πρώτα βήματα η οποία όμως να προορίζεται αποκλειστικά προς την νέα γενιά. Όχι να μπαίνουμε στον ίδιο διαγωνισμό εμείς μαζί με ανθρώπους που είναι ήδη καταξιωμένοι. Και φυσικά η ενίσχυση αυτή να μην είναι δεδομένη, να επαναλαμβάνεται με κριτήριο την πρόοδο ενός νέου ανθρώπου, τον τρόπο που εξελίσσεται. Να υπάρχει μεγαλύτερη ενεργοποίηση αλλά με συγκεκριμένο στόχο, όχι να απευθύνεται σε όλους συλλήβδην. Στην αρχή ειδικά είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει μια βοήθεια αλλά από μια επιτροπή που θα είναι αφοσιωμένη σ΄ αυτό το έργο, με πραγματικό ενδιαφέρον για την εξέλιξη όλου αυτού του κομματιού. Να είναι πιο κοντά στην λογική μιας σχολής. Και να έχει αυτή η επιτροπή το ένστικτο να καταλάβει, να νοιώσει αν υπάρχουν δυνατότητες για εξέλιξη παρά τις αδυναμίες και τα λάθη της απειρίας.

Τι άλλο θα πρέπει να διαθέτει μια τέτοια επιτροπή;

Υπομονή, διάθεση για ρίσκο και για επένδυση στο μέλλον και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

Εσείς; Πως ανταπεξέρχεστε;

Εμείς κάνουμε αίτηση για οποιαδήποτε χορηγία ή επιχορήγηση αλλά δεν μπορούμε να ξέρουμε από πριν τι θα μας δοθεί οπότε δεν έχουμε την δυνατότητα να ετοιμάσουμε τον σωστό προϋπολογισμό από την αρχή. Αυτό είναι ένα πρόβλημα.  Έτσι κάνουμε μόνο μία παράσταση το χρόνο εκτός κι αν μας καλύψει οικονομικά κάποιος φορέας. Πιστεύω στο σύστημα των χορηγιών, παίρνουμε κάποια χρήματα, από χορηγούς, έστω λίγα αλλά και υλικά εξασφαλίζουμε που μπορούν να βοηθήσουν.

Ο σκηνοθέτης δεν θα έπρεπε να ασχολείται μόνο με το έργο του;          

Πρέπει να ασχολείται και με την ανεύρεση χρημάτων γιατί τα εισιτήρια δεν μπορεί ποτέ να είναι αρκετά ώστε να καλύψουν μια παραγωγή αν δεν είναι εμπορική.

Ποιες είναι οι δυσκολίες που θεωρείς αξεπέραστες στην θεατρική πορεία σου;

Οτιδήποτε με δυσκολεύει δεν το βλέπω σαν εμπόδιο αξεπέραστο αλλά σαν πρόκληση. Δύσκολο είναι όλο το κομμάτι της παραγωγής και το να διατηρείς την ομάδα σε εγρήγορση σε σχέση και με τις δυσκολίες του χώρου του «Συνεργείου» που δεν είναι ένα κλασσικό άνετο θέατρο, οπότε λειτουργούν οι ηθοποιοί και λίγο σαν κομάντος. Αλλά όλα αυτά μαζί και με την περιοχή, το Μεταξουργείο όπου βρίσκεται ο χώρος μας,  έχουν σχέση και με το περιεχόμενο των έργων τα οποία ανεβάζουμε. Δύσκολη περιοχή αλλά εμένα μ’ αρέσει πολύ γιατί αντιμετωπίζουμε κάθε μέρα και μία περιπέτεια κι αυτό μας κάνει να νοιώθουμε πιο ζωντανοί.

Πως βλέπεις τον θάνατο;

Θεωρώ ότι ο θάνατος είναι ένα μεγάλο δώρο κι ότι, όταν έρχεσαι αντιμέτωπος μ’ αυτόν, μόνο ζωή μπορεί να σου δώσει. Αν φτάσεις κοντά στο να συνειδητοποιήσεις πόσο μάταιη είναι η ζωή, πόσο εύθραυστη,  τότε μπορείς να την ζήσεις καλύτερα.

Τι άλλο συμβαίνει τώρα στο «Συνεργείο»;

Ετοιμάζεται το δεκαπενθήμερο σεμινάριο του Στάθη Λιβαθινού με θέμα τον «Βασιλιά Ληρ» του Σαίξπηρ, για νέους ηθοποιούς, απόφοιτους πρόσφατα δραματικών σχολών αλλά και πιο έμπειρους. Επίσης το σεμινάριο αυτό αφορά και νεαρούς σκηνοθέτες.

Στα πλαίσια της παράστασης, συνεχίζουν να παρουσιάζονται μία σειρά εικαστικών εκθέσεων με θέμα τον πόλεμο και την δημοκρατία ανά τον κόσμο, μέσα από τα μάτια των παιδιών. Εκεί όπου οι προσφυγικοί καταυλισμοί του Λιβάνου συναντούν τις φαβέλες της Αργεντινής αλλά και τη ζωή των προσφύγων μέσα στην ίδια μας την πόλη.

Παράλληλα συνεχίζονται μέχρι τις 23 Φεβρουαρίου οι παραστάσεις του KICKING AND SCREAMING a Divine Comedy, της Amalia Bennett σε συνεργασία με τον Πάνο Φαμέλη και σε συμπαραγωγή με την ομάδα ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ Χοροθεάμα. Η Amalia Bennett σκηνοθετεί μια παράσταση-διαδρομή αντλώντας την έμπνευσή της   από εικόνες καταστροφής που εισβάλουν στην καθημερινότητά μας. Μέσα σε ένα μη θεατρικό περιβάλλον συναντιέται με τον εικαστικό Πάνο Φαμέλη για να δημιουργήσουν από τα υλικά της φθοράς. Το κοινό περιπλανιέται στους ορόφους του ΣΥΝΕΡΓΕΙΟΥ σε μία  εγκατάσταση/performance/ηχητικό τοπίο, εμπνευσμένο από την σύγχρονη πραγματικότητα. Μαζί με τους καλλιτέχνες από το χώρο του θεάτρου, του χορού και της μουσικής αναλαμβάνουν να συμπληρώσουν ένα παζλ εικόνων που γίνεται διαδραστικό αφού απαιτεί και την ενεργή συμμετοχή των θεατών.