Οστέα Ξηρά Σφόδρα

περί μνήμης θανάτου

Με αφορμή την προφητεία 37 του Ιεζεκιήλ και ένα κείμενο του Χρήστου Μαλεβίτση

Όμως ο «Θεός» ο «ζῶν» και ο «ἐν ἀληθείᾳ καὶ πνεύματι»
είναι όλη αυτή η ζώσα και αληθινή και πνευματική εμπλοκή,
όπου η άρνησή της ισοδυναμεί με άρνηση της αγωνίας
περί του εσχάτου νοήματος, 
προς το οποίο κλίνει αναποτρέπτως ο άνθρωπος.

Γι᾽αυτό ο άνθρωπος αναποτρέπτως 
θα μεριμνά ή για τον Θεό
ή για τα είδωλα 
-άλλη λύση δεν διαθέτει.

Από το βιβλίο του Χρήστου Μαλεβίτση «Πολιτεία και Ερημιά» (1975)

Η περφόρμανς χρησιμοποιεί σαν δραματουργικό υλικό και κινητήριο δυναμική των δράσεων την προφητεία 37 του Ιεζεκιήλ κι ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Έγκοπος Λόγος» του Χρήστου Μαλεβίτση.

Ο Ιεζεκιήλ, αιχμάλωτος των Βαβυλωνίων, που άσκησε το προφητικό αξίωμα επί είκοσι-δύο χρόνια, στην προφητεία αυτή, εξιστορεί το όραμά του. Ο Θεός τον φέρνει σε έκσταση οδηγώντας τον σε μια πεδιάδα γεμάτη από ανθρώπινα οστά. Καθώς ο προφήτης κηρύττει λόγο Κυρίου στα οστά, γίνεται σεισμός. Τα οστά άρχισαν να πλησιάζουν το ένα το άλλο, να αποκτούν νεύρα, σάρκες, επιδερμίδα. Στη συνέχεια εισέρχεται πνεύμα ζωογόνο και τα νεκρά οστά ζωντανεύουν, στήνονται στα πόδια τους. Ο Ιεζεκιήλ κηρύττει: «Αυτά λέγει ο Κύριος. Να, εγώ θα ανοίξω τους τάφους και θα σας βγάλω από τα μνήματά σας και θα πεισθείτε ότι εγώ είμαι ο Κύριος».

Στο φόντο ένα μπάνερ καλύπτει όλο τον τοίχο διαφημίζοντας ένα κολαγόνο που υπόσχεται υγιές δέρμα και αρθρώσεις και γερά οστά, με κυρίαρχο το πρόσωπο της όμορφης κοπέλας-μοντέλου που σφύζει από υγεία και τεχνητό ερωτισμό αν και το βλέμμα της είναι ήδη νεκρό. Ο Θάνατος κυρίαρχος στη σκηνή, μια ατμόσφαιρα πένθους, όπως όταν ξενυχτάμε τον νεκρό, με το σώμα του Μουστάκη στο «φέρετρο», λουλούδια, κονιάκ που σερβίρεται από την οικοδέσποινα Σταματοπούλου, με κινήσεις οργανωμένες, χορογραφημένες, κινήσεις απολύτως μελετημένες και ρομποτικές ενώ ένας άλλος ηθοποιός, ο Δόβρης, ένα πρόσωπο διαταραγμένο κι εφιαλτικό σαν να ξεπηδάει από τρομακτικό παραμύθι, επιδίδεται σε μια σειρά δράσεων, κυρίως διαστρέφοντας τες και στο ίδιο πνεύμα επικοινωνεί με το περιβάλλον του και τα συμβολικά αντικείμενα που τον περιβάλλουν.

Μια γυναικεία φιγούρα, φερμένη επίσης από ονειροφαντασιακά τοπία, ερμηνευμένη από την Γαρυφαλλή, ντυμένη με νυφικό-σάβανο και ξαπλωμένη πάνω στο πιάνο, ζητάει συγνώμη σε τακτά χρονικά διαστήματα, ρίχνοντας τη λέξη σαν αφυπνιστικό σύνθημα αλλά και σαν αίτημα. Ένας ακόμα ηθοποιός, ο Αλιδάκης, ένας συμπαίκτης του τρελού, αφοσιωμένος στην καταμέτρηση χρηματικών ποσών και εισιτηρίων και στην δημιουργία πύργων από τραπουλόχαρτα, συμπληρώνει τη δράση παραλαμβάνοντας εν καιρώ, το «συγνώμη». Τέλος ο μάγος Φανουά, ένας γοητευτικός ταχυδακτυλουργός, με κινήσεις αδρές κι υπνωτιστικές θα προκαλέσει μια σειρά από «θαύματα» τα οποία αποσύρουν τους θεατές από την σκηνική δράση αλλά δεν είναι δυνατόν να ενισχύσουν την πίστη τους στο θαύμα που επιτελείται εμπρός τους αφού υπάρχει η βεβαιότητα πως πρόκειται για ταχυδακτυλουργικά κόλπα, ως ένα ασφαλές δεδομένο, στη συνείδηση όλων μας.

Η προφητεία που αναιρεί τον θάνατο μέσα από το θαύμα ακούγεται κατακερματισμένη αλλά σαφής. Ο θρησκευτικός λόγος υψώνει την έκσταση, την ενισχύει διαρκώς με την σύμπραξη των μουσικών ήχων. Αργότερα ο νεκρός, ανάμεσα σε άλλους νεκρούς πια, εκφέρει λεκτικά το απόσπασμα από τον «Έγκοπο Λόγο» που περιγράφει την απώλεια του αδελφού του συγγραφέα-φιλοσόφου, ενός βρέφους τριών χρόνων, αφυπνίζοντας την επώδυνη μνήμη με τρόπο αντίστοιχο αυτού της προφητείας που αφυπνίζει την μνήμη του θαύματος της νεκρανάστασης. Στις κορυφώσεις της δράσης η μνήμη ανοίγει τις πόρτες και μπορείς να διακρίνεις τα γόνιμα τοπία του παραδείσου με τα δέντρα και τις λυτρωτικές βροχές.

Όταν όλοι οι περφόρμερ σαβανώσουν τους εαυτούς τους και πάρουν τις θέσεις τους στο έδαφος αφού αποχωριστούν τα παπούτσια τους κι αφήσουν γυμνές τις ψυχές τους, χαμηλοί μπλε φωτισμοί δίνουν μια απόκοσμη διάσταση στη σκηνή, μεταποιώντας την σε γαλήνιο ταφικό παρεκκλήσι. Η μεταφυσική διάσταση της περφόρμανς δίνει την αίσθηση ενός δρώμενου ονειρικού σε συνδυασμό με ένα αποκαλυπτικό πέρασμα στον κόσμο των θαυμάτων όπου η αντιστροφή της κανονικότητας συνιστά αποκάλυψη.

Ο θεατής μπορεί να σταθεί αντιμέτωπος ως προς το γεγονός του θανάτου ή να εισέλθει ως μέτοχος στο τελετουργικό, ταπεινά αφήνοντας μέσα από μια μετάνοια-συγνώμη να πέσει από τους ώμους του το φορτίο της προσποίησης και της κοινωνικής μέριμνας και τολμώντας να αποκαλυφθεί το σκηνικό δράμα έτσι όπως αποκαλύπτεται κάποιος πιστός την παρουσία του θεού που διαποτίζει την ύπαρξή του, μέσα από την προσευχή. Και τότε οι τεμαχισμένες εκδοχές της σύγχρονης ύπαρξης μας, της κατακερματισμένης από αντιμαχόμενες επιθυμίες, ενώνονται όπως ενώνονται τα οστά των νεκρών της προφητείας στο όραμα του προφήτη, οι διαστροφικές συγκρούσεις παραμερίζονται κι η αρμονία της πληρότητας επανέρχεται όπως επανέρχεται στη ζωή ένας νεκρός μέσα από το προαιώνιο θαύμα της ανάστασης. Όμως οι νεκροί επί σκηνής παραμένουν νεκροί ακόμα και μετά την αποχώρησή μας από το θέατρο, σηματοδοτώντας ίσως την απουσία της πνευματικότητας που στοιχειώνει τα τοπία του σύγχρονου «πολιτισμού» σε αντιπαράθεση με τις ονειρικές πολιτείες της πίστης.

Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Περικλής Μουστάκης

Μετάφραση: Γιώργος Κοροπούλης

Διαμόρφωση Σκηνικού Χώρου: Ελένη Σουμή

Κοστούμια: Μάριος Ράμμος

Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου

Μουσική Επιμέλεια: Ντίνα Σταματοπούλου

Βοηθοί Σκηνοθέτη: Αννίτα Καπουσίζη, Ντίνα Σταματοπούλου, Γκέλυ Πεντεφούντη

Φωτογραφίες: Γιάννης Μαρμάρας, Σπύρος Αλιδάκης

Γραφιστικά: Γιάννης Στύλος

Promovideo: Σπύρος Αλιδάκης

Παραγωγή: Εταιρεία Θεάτρου Άσκηση και Η νέα ΣΚΗΝΗ

Ερμηνεύουν: Περικλής Μουστάκης, Θανάσης Δόβρης, Σπύρος Αλιδάκης, Ελένη Γαρυφαλλή, Ντίνα Σταματοπούλου και ο ταχυδακτυλουργός Fanua.

Θέατρο της Οδού Κυκλάδων - Λευτέρης Βογιατζής

Κυκλάδων 11 και Κεφαλληνίας

Τηλέφωνο: 210 8217877

Κυψέλη

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00

Τιμές εισιτηρίων: 16€ κανονικό, 12€ μειωμένο (φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ, άνω των 65)
Προπώληση: Τηλ.: 210 8217877, Ηλεκτρονική προπώληση: Ticketservices.gr