ΟΛΕΑΝΝΑ
του Ντέιβιντ Μάμετ

Η υπόθεση
Ένας επιτυχημένος Καθηγητής Πανεπιστημίου προτείνει σε μια νεαρή φοιτήτριά του ιδιαίτερα μαθήματα, καθώς εκείνη ανησυχεί, ότι θα αποτύχει στις εξετάσεις. Μια συνήθης, όμως, συμφωνία εξελίσσεται σε μια βίαιη λεκτικά, ψυχολογικά και σωματικά αντιπαράθεση: η φοιτήτρια τον κατηγορεί για κατάχρηση εξουσίας και σεξουαλική παρενόχληση και για τον καθηγητή το όνειρο της μονιμοποίησης και της αγοράς ενός καινούργιου σπιτιού καταρρέει.

Στην “Ολεάννα”, ο Ντέιβιντ Μάμετ διερευνά τα όρια των ανθρωπίνων σχέσεων, σκιαγραφεί τις σχέσεις εξουσίας που αναπτύσσονται ανάμεσα στα φύλα και καταδεικνύει την αδυναμία ουσιαστικής επικοινωνίας μέσω του λόγου.

Κυρίως, όμως, ο Μάμετ γράφει ένα έργο για την πολιτική ορθότητα.

Η αλήθεια είναι πως η ανθρωπότητα δεν έχει ποτέ σχεδόν καταφέρει να οριοθετήσει τις υποθέσεις της μέσα από ένα μέτρο το οποίο θα τις ελέγχει και θα τις καθιστά ακίνδυνες. Αντιθέτως, όπως και στην ελληνική Τραγωδία, το «Μέτρο» διαρκώς παραβιάζεται, η ύβρις βρίσκεται συνέχεια προ των πυλών, η άτη με την μορφή κάθε είδους τρελαμάρας  καταλαμβάνει τα μυαλά εξουσιαστών κι εξουσιαζόμενων, οι μικρές και μεγάλες σε μέγεθος τραγωδίες καιροφυλακτούν και συχνά οι επιπτώσεις τους «στέφουν» τις ανθρώπινες πράξεις. Είχαμε λοιπόν όλες αυτές τις περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης κυρίως από άντρες προς -υφιστάμενες τους- γυναίκες και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις ως τον κανόνα των σχέσεων αυτών εξουσίας κι όχι την εξαίρεση τους. «Για να ανέλθεις θα τους κάτσεις» μια φράση που ξεγυμνώνει άντρες αλλά και γυναίκες, δίνοντας μας το στίγμα της «επιτυχίας» σε πολλούς χώρους, τοποθετώντας την γυναίκα σε διπλή θέση. Η επαγγελματίας που θέλει να επιτύχει και ταυτόχρονα η πόρνη του αφεντικού. Μπήκε στη μέση η πολιτική ορθότητα να διορθώσει τα πράγματα, καταγγέλθηκαν οι ενέργειες αυτές με στόχο την πάταξη τους και εύκολα, πολύ εύκολα έγινε κι η αντιστροφή θύματος και θύτη με αδίσταχτα κορίτσια να χρησιμοποιούν την φόρμουλα ώστε να κατηγορήσουν και να συντρίψουν όποιο αρσενικό βρεθεί σε αντιπαράθεση μαζί τους. Στην περίπτωση όμως της Ολεάννας, ο τρόπος που η «ασπίδα» έγινε «όπλο» ξεπερνά την κοινή λογική αφού ο καημένος ο καθηγητής όχι μόνο δεν την παρενόχλησε σεξουαλικά αλλά και κάθε καλή πρόθεση είχε να την βοηθήσει. Αυτό ίσως ήταν και το μόνο αδύνατο σημείο του. Η μικρή, σίγουρα ψυχοπαθολογικής προσωπικότητας, φοιτήτρια δεν έρχεται μόνο σε αντιπαράθεση με τον ευφυή καθηγητή της που νοιώθει γι’ αυτήν μια επικίνδυνη συμπόνια αλλά και με όλα όσα αντιπροσωπεύει και τα οποία της δημιουργούν συμπλέγματα κατωτερότητας. Πιθανώς σε κάποιο δικό της παρελθόν δημιουργήθηκαν από κάποιους άλλους έντονα απωθημένα τα οποία σε συνδυασμό με την περιορισμένη της αντίληψη γιγαντώθηκαν σε μια τυφλή αντίσταση προς την ίδια την ιδιότητα της ευφυΐας και φυσικά το πρόσωπο που την «φέρει», τον καθηγητή της. Κι έτσι με όσα μέσα διαθέτει δημιουργεί ένα πεδίο μάχης στο οποίο φροντίζει να έχει αρκετά όπλα ώστε να θριαμβεύσει επί του αντιπάλου, συντρίβοντάς τον. Η δικτατορία των ηλιθίων μπορεί να εξελιχτεί σε μια τεράστια απειλή για τους ευφυείς αποδεικνύοντας ότι τον κόσμο μας μπορούν κάλλιστα να είναι αυτοί που θα τον κυβερνούν με τα γνωστά αποτελέσματα. Αλλά ούτε κι ο καημένος ο καθηγητής είναι άμοιρος ευθυνών. Όχι μόνο γιατί δεν έλαβε μέτρα προστασίας απέναντι στην φοιτήτρια με τις υπερβολικές απαιτήσεις, όντας αδύναμος χαρακτήρας κάτι που φανερώνεται κι από τα τηλεφωνήματα με την γυναίκα του αλλά και γιατί ο ίδιος λειτούργησε μέσα από μια επωφελή αντίφαση γεμάτη υποκρισία. Από τη μία είναι καθηγητής σε ένα συμβατικό πανεπιστήμιο κι από την άλλη γράφει βιβλίο που αμφισβητεί τις συμβατικές μεθόδους εκπαίδευσης. Από τη μία καρπώνεται οφέλη από ένα σύστημα το οποίο από την άλλη πολεμά. Ζει μέσα στη σύμβαση και καρπώνεται οφέλη, υπερασπιζόμενος αντισυμβατικές πρακτικές.  Και ναι όντως τα λόγια δεν φαίνεται να είναι μία καλή πρακτική ώστε να συνεννοηθούν αυτοί οι δύο άνθρωποι αφού κανένας από τους δύο δεν κυριολεκτεί, ο καθηγητής επειδή έχει υιοθετήσει τον περιφραστικό λόγο των πανεπιστημίων κι η φοιτήτρια λόγω περιορισμένης αντίληψης. Το αν αυτή η δυσπραγία αποτελεί γενικότερο φαινόμενο, είναι κάτι που το αμφισβητώ.

Η παράσταση

Ο σκηνοθέτης κίνησε τους ηθοποιούς του αριστοτεχνικά σ’ έναν χώρο σκηνικό ιδιαίτερα εμπνευσμένο, και λειτουργικό και ενδιαφέροντα εικαστικά, που δίνει την αίσθηση πανεπιστημιακής αίθουσας χωρίς να την εικονογραφεί. Η κίνηση άψογα μελετημένη καθορίζει την εκφορά του λόγου αν και συχνά έρχεται σε αντιπαράθεση με την νοηματική του με έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα τρόπο. Κι ο παλαίμαχος Πετρόπουλος κι η Γιαννακοπούλου, μια ηθοποιός διαμάντι της νέας μας γενιάς, δουλέψανε τους ρόλους τους στις λεπτομέρειες, αποδίδοντας μ’ ευκρίνεια κρυμμένες πτυχές και εσωτερικές δυναμικές των πολύπτυχων χαρακτήρων, κρατώντας τον θεατή σε εγρήγορση, έχοντας θαυμαστό έλεγχο της σκηνικής τους παρουσίας, καθαρή αίσθηση του ρυθμού, μια θαυμάσια  χημεία και κινησιολογική άνεση.

Θα σας πρότεινα να δείτε αυτή την παράσταση ακόμα κι αν έχετε ξαναδεί το έργο επί σκηνής γιατί η συγκεκριμένη σκηνοθετική και ερμηνευτική άποψη φωτίζουν πτυχές της δραματουργίας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αποκαλύπτοντας κρυμμένες αποχρώσεις και κάποιες βαθύτερες ιδεολογικές παραμέτρους της.

Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Νικορέστης Χανιωτάκης
Σκηνικά- Κοστούμια: Έλλη Λιδωρικιώτη
Επιμέλεια Κίνησης: Νατάσα Παπαμιχαήλ
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα.
Βοηθός σκηνοθέτη: Έμμα Μαυρέλη
Πρωτότυπη μουσική: Γιώργος Περιστέρης
Βοηθός σκηνογράφου: Θεοδώρα Βεστάρχη

Παίζουν: Δημήτρης Πετρόπουλος

Ντάνη Γιαννακοπούλου

Μέρες και ώρες παραστάσεων:
Παρασκευή 21:30
Σάββατο 20:00
Κυριακή 20:00

Διάρκεια: 85 λεπτά

Εισιτήρια:
Γενική είσοδος: 12€
Μειωμένο:9€

Προπώληση VIVA.gr: Από 8 €