Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ

Του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ

Έχω ξαναπεί ότι το Φουαγέ της Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών δεν είναι κατάλληλος χώρος για παρατάσεις. Ταλαιπωρούνται θεατές, ηθοποιοί και το έργο που επιλέχτηκε να παρουσιαστεί εκεί. Μια εξαίρεση τη δικαιούται ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, επειδή σαν έξυπνος άνθρωπος έβαλε τις καρέκλες σε τέτοια διάταξη, ώστε αποτέλεσαν μέρος της παράστασης «Οικογενειακή γιορτή», μαζί με τους καθήμενους. Στο επίπεδο δάπεδο, δίχως πατάρια, μόνο η πρώτη σειρά μπορεί να δει ανεμπόδιστα τα δρώμενα. Όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι υποφέρουν.

Ωστόσο, το θεατρόφιλο κοινό της Θεσσαλονίκης είναι μεγάλο, η χωρητικότητα του Φουαγέ περιορισμένη και οι παρατάσεις κυλούν σε «πλήρη» αίθουσα. Στη συγκεκριμένη, τα καθίσματα σχημάτιζαν ένα τεράστιο « Π» , αλλά κι η πίκρα από «π» αρχίζει. Στη φρέσκια παράσταση που έστησε το δίδυμο Κορίνα Βασιλειάδου - Χάρης Πεχλιβανίδης, το πλην δεν ήταν μόνο ο χώρος. Η φορμαλιστική σκηνοθετική άποψη, παντελώς ξένη με τον πληθωρικό συναισθηματικό κόσμο του Έλληνα θεατή, κατάφερε να απογυμνώσει και τη «σκηνή»( με τη δήθεν αφαιρετική ματιά του) και το κείμενο τού Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ από οποιοδήποτε «κόσμημα», να το στεγνώσει από τους χυμούς του και να το παρουσιάσει αυστηρά στιλιζαρισμένο ως ντεφιλέ μόδας ή ως δοκιμασία του επιστημονικού ορθολογισμού μιας Μιράντας Πρίστλεϊ , χωρίς καν να φοράει Prada η Πέτρα Φον Καντ της, κατά τα άλλα, εξαιρετικής Αγγελικής Παπαθεμελή.

Και από το θέατρο και από τον κινηματογράφο, γνωρίζουμε ότι ο σπουδαίος Γερμανός καλλιτέχνης ασχολήθηκε ποικιλότροπα με ανθρώπινες νευρώσεις και σ’ αυτόν τον κύκλο δε θα μπορούσε ν’ αγνοήσει και τις γυναικείες, όταν μάλιστα ο εγωισμός και η φιλοδοξία ξεπερνούν το μέτρο και η λογική χάνεται. Έτσι, στο έργο «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ», η ηρωίδα είναι μια καταξιωμένη σχεδιάστρια μόδας, πρόσφατα χωρισμένη από τον άντρα της, η οποία μετά από μια άτυχη συμβίωση ερωτεύεται την Κάριν, νέο κορίτσι, που, εκτός από ερωμένη, γίνεται και μοντέλο της. Η Πέτρα, εγκαταλείποντας τους πάντες γύρω της, επενδύει απόλυτα σε μια άνιση σχέση, καθώς η κοπέλα δε μοιράζεται τα ίδια συναισθήματα με κείνη. Αφού ξεκινήσει μια επιτυχημένη καριέρα, η Κάριν, δε θ’ αργήσει να εγκαταλείψει την Πέτρα και να επιστρέψει στον άντρα της. Για την Πέτρα φον Καντ το σοκ είναι ισχυρό. Όμως η εμπειρία αυτή θα της δώσει την ευκαιρία να αναθεωρήσει τις αντιλήψεις της για την αγάπη και για τους ανθρώπους που την περιβάλλουν.

Έργο δίχως την ηθική διάπλαση του καλλιτέχνη δεν υφίσταται. Ούτε υπάρχει δημιούργημα που να μην περιέχει τις ηθικές του πτυχές. Στην ομώνυμη ταινία, ο Φασμπίντερ και ο αποτυχημένος του έρωτας για νεαρό ηθοποιό βρίσκονται πίσω από τα φουστάνια της Πέτρα Φον Καντ. Στο θέατρο διευρύνεται η πρόθεση και, επιλέγοντας για ηρωίδες του δυο ομοφυλόφιλες, μας μιλά για την αποτυχία και την οδύνη του έρωτα, για την αδυναμία του να υπάρξει και ν’ ανθίσει. Το έργο πραγματεύεται τα θέματα της ανυπαρξίας και της αποτυχίας του αμφίδρομου πάθους, της ερωτικής σχέσης – εξάρτησης, της επιβολής και της υποτέλειας, προβλήματα, δηλαδή, που συναντάμε στη ζωή όλων, ομο και ετερο-φυλόφιλων. Βεβαίως, ο Φασμπίντερ έγραψε έργο καθοδηγούμενος από τη φυσική του υπόσταση, τα ορμέμφυτά του, τις τσακισμένες του αγάπες, τους ανεκπλήρωτες έρωτές του, προκειμένου να καθαγιάσει τις ζέουσες πληγές του. Όμως, παρέδωσε, τελικά, ένα μανιφέστο πάνω στην παθογένεια της εξουσίας, στις ιδιομορφίες των ταξικών διαφορών, στις παλινδρομήσεις στο μαύρο και το άσπρο, όπως συμβαίνει στις ανθρώπινες σχέσεις γενικότερα. Μπορεί κανείς ν΄ ανατρέξει στο πρόγραμμα και να διαβάσει πολλά στοιχεία για τον «ιδιαίτερο» Φασμπίντερ, να διαβάσει αναλύσεις του έργου από σημαντικές υπογραφές, αλλά μόνο στο πρόγραμμα.

Στην παράσταση του Κ.Θ.Β.Ε ο θεατής μένει στην Αγγελική Παπαθεμελή, διότι τίποτα άλλο δεν αποσπά την προσοχή του. Ναι μεν ωραία η μουσική του Μίνωα Μάτσα, αλλά τόσο παράταιρη με το σύνολο. Η διανομή άνιση, σκηνικά δεν υπάρχουν, τα κοστούμια αδιάφορα, χωρόχρονος ο, τι να’ ναι κι όπου να’ ναι, μπαρόκ και νέο-μπαρόκ ύφος στο σινεμά, η «Κάριν» πολύ λίγη, παρά την πληθωρική της όψη (να τα λέμε κι αυτά, εκτός αν οι σκηνοθέτες ήθελαν να ραπίσουν τα ανορεξικά σημερινά μοντέλα με ένα υπερτροφαντό ) και ο μεγάλος απών , σίγουρα, η ψυχή. Πρόκειται για μια φορμαλιστική παράσταση, στιλιζαρισμένη, άνευρη, χωρίς ψυχή. Ακόμη και το «Σ’ αγαπώ» της ηρωίδας προς τη νεαρή περαστική ήρθε άγουρο, πρώιμο, ξαφνικό και καθόλου πειστικό. Σαφώς η σκηνοθεσία αδίκησε το κείμενο, θα έλεγα το καταδίκασε να πνιγεί στη φόρμα που επέλεξε να παρουσιάσει ως μοντέρνα άποψη .

Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας
Σκηνοθεσία: Κορίνα Βασιλειάδου, Χάρης Πεχλιβανίδης
Σκηνικά – Κουστούμια – Σκηνικά Αντικείμενα: Διδώ Γκόγκου, Ελένη Κανακίδου, Σόνια Σαμαρτζίδου
Μουσική Σύνθεση: Μίνως Μάτσας
Κίνηση: Σοφία Παπανικάνδρου
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθοί σκηνοθέτη: Ιωάννα Ντάτση, Μαρία Μεντερίδου
Φωτογράφιση παράστασης: Τάσος Θώμογλου
Οργάνωση Παραγωγής: Εύα Κουμανδράκη

Παίζουν: Αγγελική Παπαθεμελή (Πέτρα φον Καντ), Ιφιγένεια Δεληγιαννίδη (Βαλερί φον Καντ), Στεφανία Ζώρα (Γκάμπι φον Καντ), Ειρήνη Κυριακού (Κάριν Τιμμ),  Μαριάνθη Παντελοπούλου (Μαρλένε), Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου (Σιντονί φον Γκράζεναμπ).

Η παράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τετάρτη 18:00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21:00, Κυριακή 19:00

Διάρκεια: 100΄ 

Τιμές εισιτηρίων: 5-13 ευρώ

Φουαγιέ της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών

 Εθνικής Αμύνης 2

Θεσσαλονίκη

Για πληροφορίες:
Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

Τηλέφωνο: 2315 200 200