| ΕΞΟΡΙΣΤΟΙ ΚΑΙ ΤΕΤΑΡΤΗ ΡΑΨΩΔΙΑ |
|
| Συντάχθηκε απο τον/την Πάρις Τακόπουλος |
| Πέμπτη, 16 Δεκέμβριος 2010 21:33 |
|
Ο Πάρις Τακόπουλος σε «αντικριτική» για τις παραστάσεις:
«Εξόριστοι» του Τζέημς Τζόυς και «Τέταρτη ραψωδία» της Ιλιάδος του Ομήρου
«Εξόριστοι» του Τζέημς Τζόυς
Να παίζεται Τζέημς Τζόυς στην Αθήνα και να μην τον ξαναδώ θα ήταν διπλή προδοσία για μένα. Πρώτον γιατί του οφείλω τόσα πολλά, και δεύτερον γιατί αναπολώ όλα τα κείμενά του από τα πρώτα του, τα πιο εύκολα έως το σχεδόν απρόσιτο τελευταίο του work in progress, το Finnegans Wake. Είχα δει στο Λονδίνο προ πολλών ετών τους «Exiles» και ήταν η πρώτη φορά που με είχε απογοητεύσει κείμενο του Τζόυς. Ήξερα την αγάπη του για τον Ίψεν – ενώ η δική μου εκειμένετο τότε μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, ίσως λόγω των πολλών εθνικών βρυκολακικών επαναλήψεων του ζεύγους Παξινού Μινωτή – και εθεώρησα τότε το έργο σαν έναν άλλον Ίψεν, με το επιπλέον μειονέκτημα της μεγαλυτέρας διαρκείας. Πριν προχωρήσω, «χωρίς δισταγμό», στους Εξόριστους του Τζόυς σε σκηνοθεσία της Ρούλας Πατεράκη, θα ήθελα να κάνω μια διευκρίνιση για ό,τι είπα παραπάνω (με την διπλή έννοια της λέξεως), περί πιο εύκολων και πιο δύσκολων έργων. Όσο μεγαλώνω – αν και προτιμώ να αισθάνομαι ότι μικραίνω – τόσο καταλαβαίνω πως ότι φαίνεται και διαβάζεται πιο εύκολα, γράφεται πιο δύσκολα. Και προτού μιλήσω για την νεκρανάσταση ή Wake – την κεφάτη ολοζώντανη ολονυκτία όταν γίνεται με αναστάσιμο ποτό – της παράστασης των «Εξόριστων» του Τζόυς θα ήθελα να κάνω και μια διευκρίνιση. Δεν έχουν δίκιο όσοι λένε ότι το θέατρο δεν πάει στον Τζόυς, όσο το πένθος στην Παξινού, γιατί όλος ο Τζόυς σε ό,τι έχει γράψει ε ί ν α ι θέατρο, από αυτούσιες θεατρικές σκηνές έως τις πιο αφηγηματικές του στον Οδυσσέα και στο Finnegans Wake.
Η Ρούλα Πατεράκη επέτυχε, μ’ αυτή την σκηνοθεσία της και την μετάφρασή της μαζί με τον Αντώνη Γαλέο, να ανεβάσει θεατρικά έναν Τζόυς κατά τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο, και μάλιστα ελληνικά και σ’ ελληνικό κοινό, κάτι το θεωρητικά ακατόρθωτο. Κι αυτό γιατί το ερμηνευτικό της πλησίασμα ήτανε ποιητικό, δηλαδή πράξις, ακόμα και στις πιο σχηματικές στιγμές απραξίας. Και γι’ αυτό απετέλεσε την από μηχανής, ή μάλλον την από ψυχής, «Θεά» της παραστάσεως.
Εδώ στους Εξόριστους του Τζόυς, δεν έχουμε ένα ιψενικό τρίγωνο, αλλά ένα «Τζοϋσικό» τετράγωνο, ματαίως αγωνιζόμενο ν’ ανακυκλωθεί. Οι ήρωες γυρνούν κάπου-κάπου σαν δερβίσηδες γύρω από τον κεντρικό εαυτό τους, ματαίως αναζητούντες ως Ιρλανδοί την εξορία στην ελευθερία τους, ή την ελευθερία στην εξορία τους. Φιλία, έρωτας (και τα δύο συναισθήματα ανταγωνιζόμενα, ή συναγωνιζόμενα, γνήσια ή υποκριτικά) μάχονται μεταξύ τους για ν’ αποκτήσουν φίλοι κι ερωτευμένοι την ατομική τους ελευθερία. Οι Εξόριστοι είναι, όπως μας το απεκάλυψε η σκηνοθέτις με τους πολύ δημιουργικούς συνεργάτες της, ένα πολυεπίπεδο έργο, μη δεχόμενο λίγες εξηγήσεις – για να μη πω καθόλου – γιατί είναι ένα ποίημα. Κι εδώ σταματώ τις «αντικριτικές» μου ερμηνείες, γιατί το έχει κάνει, με κατά πολύ ενεργητικότερο τρόπο στην πράξη, η Ρούλα Πατεράκη, και οι ηθοποιοί της, χάρις στην διδασκαλία της και το ταλέντο τους. Ως συνάδελφος απήλαυσα τον συγγραφέα Ρίτσαρντ Ρουάν, που ενσάρκωσε, εμψύχωσε και μετεμψύχωσε ο Άκις Βλουτής και ομολογώ ή απορώ – και απορίας εξομολογημένης μη ούσης απορίας – πώς και γιατί τον έβλεπα για πρώτη φορά. Όπως και γιατί δεν τον θυμόμουνα σε άλλους ρόλους του; Ήταν και παραήταν ο συγγραφέας του Τζόυς, – το παραήταν μόνο με την καλήν έννοια – και για μένα πια, παραμένει ένας ιδεώδης ηθοποιός εις αναζήτησιν συγγραφέως αντάξιου έργου, με το του Τζόυς. (Θα ήθελα επίσης να τον συγχαρώ και για την επιλογή των κειμένων για τον συγγραφέα στο πρόγραμμα).
Είχε την τύχη να έχει, ως αντίπαλο φίλο, τον Γιάννη Παπαδόπουλο, έναν πολλά υποσχόμενο «διαπλεκόμενο δημοσιογράφο». Ήταν κι εκείνος ένας ιδεώδης «Τζουσικός» αντίπαλος ηθοποιός. Η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου δημιούργησε τον ρόλο της εξαδέλφης του και δασκάλας μουσικής του μικρού Άρτσι, του γιού του Ρίτσαρντ και της Βέρθας της γυναίκας του, κατά τον πιο ποιητικό τρόπο. Είναι στο έργο, ακόμα και εκτός σκηνής. Είναι τόσο δυνατή και μυστηριώδης η παρουσία της ώστε η μεγάλη απουσία της από την σκηνή στην δεύτερη πράξη μας φαίνεται αδικαιολόγητη! Η Ίρις Χατζηαντωνίου ως Βέρθα, σύζυγος του Ρίτσαρντ, ανεβοκατεβαίνει τις πολλαπλές κλίμακες του ρόλου της, με ζηλευτό παίξιμο και άνεση. Ήταν τέλεια, τελεία χωρίς παύλα. Πολύ καλή επίσης στο μικρό ρόλο κλειδί της υπηρέτριας Μπριγκίτας, η Τασία Σοφιανίδου.
Τα κοστούμια θαυμάσια και το «κατοπτροφόρο» σκηνικό του Γιώργου Πάτσα ήταν πρωτότυπο και πολύ βοηθητικό στην «ανάδειξη» των «Εξορίστων». Δεν ξέρω ποιόν άλλο από τους συνεργάτες να πρωτοεπαινέσω, γι’ αυτό αναφέρω και τους πρώτους βοηθούς της στην μετάφραση, τον Ανδρέα Γαλέο, και στην σκηνοθεσία την Τασία Σοφιανίδου. Ήσαν όλα τόσο «υπέρηχα» ώστε μ’ ενθουσίασε ακόμα και ο Βάγκνερ, ίσως χάρις στην εκτέλεση του Διονύση Μαλλούχου.
Μετάφραση: Ρούλα Πατεράκη & Αντώνης Γαλέος Από Μηχανής Θέατρο
Ακαδήμου 13 Μεταξουργείο
«Τέταρτη ραψωδία» της Ιλιάδος του Ομήρου
Πρό του «διά ταύτα»: ένα συγχαρητήριο μήνυμα για το Εθνικό και για την Ιλιάδα του Ομήρου και Μαρωνίτη που παρουσιάζει κάθε Πέμπτη με μια εθελόντρια ηθοποιό. Είδα την Ρένη Πιττακή σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Παπαϊωάννου στην τετάρτη Ραψωδία του και εντυπωσιάστηκα. Ναι και αυτή η ομηρική ποίησις μπορεί και είναι θέατρο, όταν πλησιαστεί απλά, ποιητικά, όχι απλοποιητικά, ιδίως από μια ηθοποιό μπεκετική, πιντερική όπως η μοναδική Ρένη Πιττακή που ξέρει να σέβεται τον λόγο όπως και τις σιωπές. Και ότι πηγαίνει κόσμος να δει και ν’ ακούσει ΕΝΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟ Όμηρο, λίγο δεν είναι. Και μάλιστα σ’ ένα λιγότερο «θεατρικό» του έργο, εννοώ από την Οδύσσεια, όπου υπάρχει πολύ πιο δραματικός μονόλογος – διάλογος. Μια παρατήρηση μόνο: Γιατί η επανάληψις της παρομοίωσης «πετάξανε τα λόγια της, (ή του) σαν βέλη, ή πουλιά»; Μειώνει τον Όμηρο η επανάληψις αυτή, άσχετα αν δεν είναι απαραιτήτως δική του και μάλλον είναι έργο των λαθρακουστών αντιγραφέων του κειμένου. Κανένας δεν θα κατηγορούσε τον μεταφραστή για παρα-ποίηση.
Ιλιάδα του Ομήρου «ΑΡΧΑΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ, ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ» Στο κύκλο αυτό, θα παρουσιάζονται κάθε χρόνο έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, σε θεατροποιημένη μορφή, ξεκινώντας φέτος με την Ιλιάδα του Ομήρου. Με αφορμή την ολοκλήρωση της πλήρους μετάφρασής της από τον κορυφαίο Έλληνα φιλόλογο Δημήτρη Μαρωνίτη, το Εθνικό Θέατρο έχει καλέσει μερικές από τις σημαντικότερες ελληνίδες πρωταγωνίστριες για να παρουσιάσουν σε μια πρωτότυπη σκηνική εκδοχή και τις 24 ραψωδίες του μεγάλου αυτού έπους. Κάθε εβδομάδα παρουσιάζεται μία ραψωδία από μία πρωταγωνίστρια, η οποία ζωντανεύει τον επικό λόγο του Ομήρου. Οι αναγνώσεις αυτές πραγματοποιούνται στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του κτιρίου Τσίλλερ. 14/10/2010 21/10/2010 28/10/2010 11/11/2010 18/11/2010 25/11/2010 2/12/2010 9/12/2010 16/12/2010 23/12/2010 30/12/2010 6/1/2011 13/1/2011 20/1/2011 27/1/2011 3/2/2011 10/2/2011 17/2/2011 24/2/2011 3/3/2011 10/3/2011 17/3/2011 24/3/2011 31/3/2011 7/4/2011 Εθνικό Θέατρο Κτίριο Τσίλλερ – Αίθουσα Εκδηλώσεων Αγ. Κωνσταντίνου 22 Πρώτη παράσταση: 14/10/2010 Τελευταία παράσταση: 07/04/2011 Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Κάθε Πέμπτη, από 14/10/2010 έως 31/03/2011, στις 18:00 Τηλέφωνα: 210-5288100, 210 5288170, 210 5288171 |
| Τελευταία Ενημέρωση στις Τετάρτη, 22 Δεκέμβριος 2010 20:28 |
