Ψευδαισθήσεις

του Ιβάν Βιριπάγεφ

Αναφορικά με το έργο και τον συγγραφέα, σημειώνονται τα εξής: Τέσσερις νέοι ηθοποιοί μιλούν για δύο ζευγάρια, φίλους μεταξύ τους. Είναι παντρεμένοι πάνω από πενήντα χρόνια, και στο κατώφλι του θανάτου αναζητούν την αλήθεια της ζωής τους, των σχέσεών τους, θέτοντας το θεμελιώδες για όλους ερώτημα: Αγάπησαν; Αγαπήθηκαν;  Την ώρα όμως του ύστατου αποχαιρετισμού, οι ύστατες εξομολογήσεις ανατρέπουν πολλαπλά τις βεβαιότητες πάνω στις οποίες στηρίχτηκαν ζωές. Κι οι ανατροπές διαδέχονται η μία την άλλη, σ' ένα πολυπρισματικό, «κυβιστικό» παιχνίδι με καταιγιστικούς ρυθμούς. «Η αγάπη είναι ένα απλό πράγμα προσιτό σε λίγους. Η αγάπη δεν έχει κανόνες και ορισμούς. Η αγάπη είναι μεγάλη δύναμη. Η αγάπη νικάει το θάνατο». Αγάπη και Θάνατος, Αλήθεια και Ψέμα, Πίστη και Προδοσία, Ελπίδα και Απόγνωση εναλλάσσονται σε αυτό το συγκλονιστικό νέο έργο που μας παρασύρει σε έναν λαβύρινθο σαρκασμού και ποίησης. Οι αναζητήσεις του Βιριπάγεφ εναλλάσσονται αστραπιαία από την τραγωδία στην κωμωδία, μέσα από ένα παιχνίδι αφήγησης, που καταλύει όλες τις βεβαιότητες. Η πραγματικότητα αποκαλύπτεται μια αυταπάτη και όλα είναι ψευδαίσθηση εκτός από την Αγάπη. Ο Βιριπάγεφ ψάχνει την αληθινή αιώνια αγάπη, «αυτήν που περιγράφεται στη Λογοτεχνία, αυτήν που όλοι ονειρεύονται στα νιάτα τους» αλλά εκθέτει την γήινη αγάπη αποκαλώντας την ‘Ψευδαίσθηση’. Ψευδαίσθηση όπως το Θέατρο: το κοινό έρχεται στο θέατρο αναζητώντας ψευδαισθήσεις μέσα από την αληθοφάνεια, περιμένοντας να εξαπατηθεί έξυπνα αλλά ο Βιριπάγεφ αντιδρά σε κάθε συνήθεια του κοινού με απρόσμενο τρόπο. Το  θέατρό του είναι απελευθερωμένο και απελευθερωτικό».

Ο Βιριπάγεφ λέει για την οπτική του: «Το «αληθινό θέατρο» συμβαίνει όταν το έργο παίζεται από μόνο του, όταν οι ηθοποιοί αφήνουν το έργο να παίζεται. Δεν παίζουν το έργο, είναι το έργο, δεν το ενσαρκώνουν, αφήνουν το έργο να τους διαπεράσει, του δίνουν φωνή. Κι αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά μόνον αν ο ηθοποιός παραμένει ο εαυτός του πάνω στη σκηνή… Σήμερα οι ρώσοι ηθοποιοί έχουν χάσει  την ικανότητα να αποδώσουν ένα κείμενο. Εξ αιτίας αυτού που ονομάζουν «ψυχολογικό θέατρο», που στην πραγματικότητα είναι ψευτο–ψυχολογικό. Νομίζω ότι το σημαντικό στοιχείο στο έργο αυτό είναι οι σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στους ηθοποιούς και τους θεατές. Θέλω να ελπίζω ότι θα αναπτυχθεί ένας πραγματικός διάλογος, κάποιοι άνθρωποι θα θελήσουν να μιλήσουν για κάτι σε κάποιους άλλους ανθρώπους. Πάνω σ’ αυτό έχει δομηθεί όλη η παράσταση. Δεν ξέρω πώς να προσδιορίσω το είδος του έργου. Στις ιστορίες που αφηγείται υπάρχει βεβαίως το μελοδραματικό στοιχείο, υπάρχει το θέμα, όμως η ίδια η παράσταση είναι πρωτίστως επικοινωνία. Θέλω να ελπίζω πως θα είναι μια παράσταση όπου κάποιοι μαζευόμαστε σ’ ένα χώρο για να ζήσουμε μια εμπειρία μαζί». Η παράσταση των «Ψευδαισθήσεων» του Ιβάν Βιριπάγεφ στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου, είναι ένα αληθινό επίτευγμα. Το Δελτίο Τύπου της παράστασης αναφέρει το έργο ως «κωμωδία», ενδεχομένως σε ένα πνεύμα «τσεχοφικής» έννοιας της «κωμωδίας» με ένα λεπτό χιούμορ «ειρωνείας» ηθών μέσω ενός βαθιά ανθρώπινου πρίσματος.

Όμως ο Βιριπάγεφ, όπως τουλάχιστον καταδεικνύεται στην έκφανση του παρόντος δείγματος γραφής του, αν μη τι άλλο απέχει μακράν από την παραμικρή σχέση με τον Τσέχωφ πέραν της εθνικότητας. Η φόρμα υπονομεύει το περιεχόμενο όχι λόγω φόρμας, αλλά εξαιτίας του ίδιου του περιεχομένου, το οποίο μοιάζει σαν ανεκδοτολογική αφήγηση περιστατικών σε πρωτόλεια αυτοσχεδιαστική απόπειρα σκηνικά άπειρης ή/και απαίδευτης σχολικής θεατρικής ομάδας. Και εδώ ακριβώς έγκειται η συμβολή της Κατερίνας Ευαγγελάτου και των θαυμάσιων ηθοποιών της σε ένα αποτέλεσμα με ευφυΐα και ευαισθησία. Όπως επισημαίνει και ο συγγραφέας, το έργο όντως εδώ διαπερνάει τους ηθοποιούς που του δίνουν φωνή αισίως, πέρα όμως από το καθαυτό κείμενο, το οποίο είναι δραματουργικά ισχνό και χωρίς κάποιο ενδιαφέρον, ακόμη και στα πλαίσια του σκεπτικού που ο Βιριπάγεφ διατείνεται ότι το έχει γράψει. Οι ερμηνευτές της παράστασης (εύστοχη η αναφορά στα στοιχεία των συντελεστών ότι «ερμηνεύουν»), σκηνικά πεπαιδευμένοι, έμπειροι και ταλαντούχοι όπως και σαφώς και η Κατερίνα Ευαγγελάτου, αναδεικνύουν με το προσωπικό τους χιούμορ (humor = πνεύμα) την –επικαλούμενη– ιδέα του έργου πέρα –και μέσα από– το λόγο του, όπως αυτήν αξιοποιείται εκ προοιμίου από τους φορείς της ηθοποιούς, ήτοι τους ποιητές του εκάστοτε εδώ και τώρα, μοναδικού και ανεπανάληπτου από κάθε άποψη σκηνικού ήθους. Ο Παντελής Δεντάκης, η Αλεξία Καλτσίκη, ο Βασίλης Κουκαλάνι και η Καλλιόπη Σίμου, με την κλάση της ερμηνευτικής τους σύμπνοιας, εμψυχώνοντας με καίρια αμεσότητα την προσέγγιση της Κατερίνας Ευαγγελάτου, προσφέρουν μία αξιοσημείωτη εμπειρία με υψηλό επίπεδο εύφορης υπόκρισης, άξια προσοχής και ανταπόκρισης, στην ουσία της θεατρικής πράξης.

Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου

Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου

Σκηνικό – κοστούμια: Εύα Μανιδάκη

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος

Ερμηνεύουν: Παντελής Δεντάκης

Αλεξία Καλτσίκη

Βασίλης Κουκαλάνι

Καλλιόπη Σίμου

«Θέατρο της οδού Κυκλάδων»

Κυκλάδων 11 & Κεφαλληνίας

Κυψέλη

Τηλέφωνο: 210 8217877

Τετάρτη και Κυριακή στις 19.00, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21.00

Εισιτήρια: € 19 (Σαβ., Κυρ.), € 18 (Παρ.), € 15 (Τρ.–Πεμ.), φοιτητικό: € 12.

Διάρκεια: 80’