Οι Καρέκλες

του Ευγένιου Ιονέσκο

Ο Γιαν Κοτ, στο βιβλίο του «Ένα Θέατρο Ουσίας», σταχυολογεί αναμνήσεις από τον Ρουμανο–Γάλλο συγγραφέα Ευγένιο Ιονέσκο (γεννημένος Εουγκένι Ιονέσκου, 1909–1994) όταν αναρωτήθηκε αν η ηθοποιός που έπαιζε τη Μαθήτρια στο «Μάθημα» στο Παρίσι το 1965 ήταν η ίδια που είδε την αρχή του ανεβάσματός του στο ίδιο θέατρο το 1956: «Μετά την παράσταση, επισκέφτηκα τον Ιονέσκο και τη γυναίκα του. “Φυσικά και είναι η ίδια ηθοποιός”, είπε ο Ευγένιος. “Το Μάθημα θα συνεχίσει να παίζεται για τα επόμενα πενήντα–εβδομήντα χρόνια. Κάποια μέρα η Μαθήτρια θα πεθάνει. Εννοώ ότι θα πεθάνει στ’ αλήθεια, όχι απλώς επί σκηνής. Θα πάει στον Παράδεισο και ο Άγιος Πέτρος θα τη ρωτήσει αυστηρά: “Τι έκανες στη ζωή σου, τέκνον μου;“. Κι αυτή θα απαντήσει: “Τι έκανα; Ήμουν δεκαοχτώ όταν άρχισα να παίζω τη Μαθήτρια στο έργο του κυρίου Ιονέσκο στο θέατρο της οδού ντε λα Υσέτ. Μετά αρραβωνιάστηκα και συνέχισα να παίζω τη Μαθήτρια. Μετά παντρεύτηκα. Συνέχιζα να παίζω τη Μαθήτρια. Μετά γεννήθηκε ο γιος μου. Συνέχιζα να παίζω τη Μαθήτρια. Μετά χώρισα. Συνέχιζα να παίζω τη Μαθήτρια. Μετά η κόρη μου γέννησε δίδυμα. Έπρεπε να φύγω από το Παρίσι για δύο βδομάδες. Μετά συνέχιζα να παίζω τη Μαθήτρια“. Και ο Άγιος Πέτρος θα πει: “Ο κύριος Ιονέσκο σας περιμένει ανυπόμονα. Παρακολουθεί μια πρόβα του Μαθήματος“. Ο Ιονέσκο με κοίταξε· έπεσε ξαφνικά σε μία βαριά θλίψη και είπε μ’ έναν πνιγμένο ψίθυρο: “Δεν είναι αλήθεια· εγώ δεν πρόκειται να πεθάνω”. Τον πιστεύω· είναι αθάνατος».

Στις «Καρέκλες» του 2012 (και τώρα 2013) που σκηνοθέτησε ο Ευριπίδης Λασκαρίδης, οι μάσκες του κομεντιαντελαρτικού Πουλτσινέλλα με τη γαμψή μύτη που ο Κοτ σημειώνει ότι ίσως θα πρέπει να φοράνε ο Γέρος και η Γριά, έχουνε περάσει στο μακιγιάζ της κλοουνερί τους. Ο Γέρος φοράει την κοιλιά του. Αυτός ο ηλικιωμένος Πουλτσινέλλα φέρει και από τους αδερφούς Μαρξ. Η Γριά φοράει περούκα και ρούχα που νεανίζουν. Οι δυο τους, έχουνε περάσει μαζί όλη τους τη ζωή παίζοντας (σ)τις «Καρέκλες». Η τραγική φάρσα της ύπαρξής τους κλιμακώνεται καθώς υποδέχονται τους φανταστικούς τους επισκέπτες–ακροατές για τον επίσης αναμενόμενο Ομιλητή που θα πρεσβεύσει το μήνυμα του Γέρου (για το νόημα της ζωής που υπονοείται χωρίς να λέγεται). Οι προσκεκλημένοι τους είναι όπως και οι ίδιοι: μικρά ανδρείκελα μιας ατέρμονης (οφθαλμ)απάτης. Το μόνο που τίθεται από πάνω τους, είναι ο αυτοκράτορας. Ηγεμόνας ελέω Θεού κάτω από έναν ουρανό γυμνό από ψευδαισθήσεις, εκτός από εκείνη του θεάτρου. Το θέατρο είναι εκ προοιμίου αληθινό, ακριβώς επειδή αντικατοπτρίζει κάθε ψέμα και αυταπάτη. Και δη επί του προκειμένου το θέατρο του Ιονέσκο εξ ορισμού του. Το γκροτέσκο αναιρεί την παρηγοριά του τραγικού. Στερεί σχεδόν ακόμη και τον ανθρώπινο «συναισθηματισμό» που αντιδρά στην τάξη της φύσης. Το τσίρκο του αέναου καρναβαλιού περιγελάει χλευαστικά τον τρόμο του θανάτου. Με οίστρο, ευφυΐα και έξοχο ρυθμό, η Όλια Λαζαρίδου και ο Αντώνης Καφετζόπουλος είναι καταλυτικοί. Αρχέτυποι θεατρίνοι στην ευδαιμονία που ακυρώνει τον αληθινό παραλογισμό μέσω του «παραλόγου» ενός κεφάτου εσχατολογικού παλκοσένικου.

Η ευαισθησία, το μέγεθος και η πείρα της Όλιας Λαζαρίδου και του Αντώνη Καφετζόπουλου, αποδεικνύονται εδώ για άλλη μια φορά πολύτιμα στην αξία τους: με γόνιμο γκελ στην ποίηση σκηνικού ήθους, δίνουν μια έξοχη παράσταση υψηλής ερμηνευτικής κλάσεως. Κάτι που φυσικά σε κάθε περίπτωση φτάνει και περισσεύει, καθώς συν τοις άλλοις αντισταθμίζει υπερβαίνοντας ευπρόσδεκτα και την έλλειψη πείρας(;) ή την οπτική του Ευριπίδη Λασκαρίδη (τουλάχιστον για ένα τέτοιο πόνημα), που μοιάζει αν όχι να μην έχει καταλάβει σχεδόν τίποτα από όσα αν μη τι άλλο παρέχει ανεξάντλητα ο Ιονέσκο, έστω κάπου να τείνει να χωλαίνει υπονομευτικά τις όποιες προθέσεις της δουλειάς του. Οι μουσικές «συναισθηματικολογικές» πινελιές (που τουλάχιστον είναι ελάχιστες και διακριτικές) και η αλλαγή του τρόπου της αυτοκτονίας, είναι ενδεικτικά μιας άγνοιας(;), που μάλιστα ο αποπροσανατολισμός της κορυφώνεται από κάθε άποψη στον Ομιλητή, ήτοι ακριβώς σε ένα καίριο δραματουργικά σημείο του έργου. Το «διαδραστικό εύρημα» με έναν αμήχανο θεατή στη θέση του ηθοποιού μοιάζει σαν (ούτε καν «εξυπνακίστικος») πολωτικός «σκηνοθετισμός» που περιορίζει επιμεριστικά το έργο του Ιονέσκο με μια «πειραματική» διάθεση ερασιτέχνη σε πρωτόλειο στάδιο επαφής του με την ιδέα του θεάτρου. Με μια πιο εμπεριστατωμένη σκηνοθετική ματιά, θα μπορούσαμε ενδεχομένως να μιλάμε για μια σπουδαία παράσταση, ίσως και για ένα θεατρικό γεγονός. Τώρα έχουμε μια εύφορη παράσταση υπέροχων ερμηνευτικών ποιοτήτων από τους εξαίσιους ηθοποιούς της, που αναδεικνύουν τις δυναμικές της στη σπουδαία τους υπόκριση. Και αυτό βέβαια, σαφώς κάθε άλλο παρά λίγο είναι. Ας απολαύσουμε την ευφρόσυνη προσφορά τους.

Μετάφραση: Όλια Λαζαρίδου, Ευριπίδης Λασκαρίδης

Σκηνοθεσία: Ευριπίδης Λασκαρίδης

Σκηνικά–κοστούμια: Άγγελος Μέντης

Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Πούλιος

Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος

Παίζουν: Όλια Λαζαρίδου, Αντώνης Καφετζόπουλος

ΘΕΑΤΡΟ ΡΟΕΣ

Ιάκχου 16, Γκάζι

Τηλέφωνο: 210 3474312

Παραστάσεις:

Τετάρτη, Κυριακή στις 19.00

Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21.00

Μέχρι 10/2

Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος 17 ευρώ, φοιτητικό/νεανικό 12 ευρώ

Διάρκεια: 70΄