Η γριά Μώρα

του Γιώργου Παναγιωτίδη

Η «Μόρα» -με όμικρον-, είναι μια σκιά, μια εφιαλτική γριά ή μια νέα κοπέλα που εμφανίζεται στον ύπνο και πιέζει το στήθος του θύματός της προσπαθώντας να του κλέψει την ανάσα. Μόρα στα σλάβικα σημαίνει ερωμένη και πολλοί την συνδέουν μυθολογικά με την Λίλιθ, την πρώτη γυναίκα του Αδάμ αλλά και με την συγγενή ετυμολογικά Μορμώ, ένα μυθολογικό τέρας με το οποίο τρόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες τα άτακτα πιτσιρίκια. Σύμφωνα με την ιατρική ετυμηγορία η Μόρα δεν είναι παρά η παράλυση ύπνου ή υπνοπαράλυση. Πρόκειται για μια μικρή χρονική περίοδο, στα αρχικά στάδια του ύπνου (predormital) ή μετά το ξύπνημα (postdormital), κατά την οποία αδυνατούμε να εκτελέσουμε οποιαδήποτε μυϊκή κίνηση και ομιλία. Όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλός μας σταματάει να στέλνει σήματα στους μυς και στα άκρα μας, ώστε να μην αντιδρούμε σωματικά όπως στα όνειρά μας. Ο άνθρωπος που βιώνει υπνοπαράλυση ανακτά τις αισθήσεις του από τον ύπνο, λίγο πριν ο εγκέφαλος ξεκινήσει και πάλι να στέλνει σήματα στο σώμα του και υφίσταται μια εικονική παράλυση, η διάρκεια της οποίας είναι συνήθως 20 με 30 δευτερόλεπτα, ενώ πολλές φορές φτάνει και τα 2 λεπτά. Τα πιο πιθανά αίτια αυτής της διαταραχής είναι η έλλειψη ύπνου, οι κακές διατροφικές συνήθειες πριν από τον ύπνο και το υπερβολικό άγχος.

Στην περίπτωση της περφόρμανς που είδαμε εχτές στο off-off festival στο «Επί Κολωνώ, η Μόρα, - η οποία στο δελτίο τύπου έχει γραφτεί με ωμέγα-, είναι μια εφιαλτική παρουσία στη ζωή ενός μοναχικού άντρα, η οποία ενσαρκώνεται από τρεις γυναίκες σε τρεις διαφορετικούς ρόλους: Της σκιάς, της ερωμένης και της μητέρας. Ένας άντρας προσπαθεί να γράψει για τον εφιάλτη του ενώ στο χώρο του εισβάλλουν τρεις διαφορετικές γυναίκες, αδηφάγες, δυναμικές, απρόβλεπτες που μπαίνουν στο παιχνίδι του και υποδύονται τις τρεις γυναικείες φιγούρες του εφιάλτη του. Ταυτόχρονα μέσα από αυτοσχεδιασμούς και με πολλές συγκρούσεις, στήνεται μια παράσταση, από την ομάδα των ηθοποιών,  η οποία όμως μοιάζει ανά πάσα στιγμή έτοιμη να διαλυθεί. Με πρόσχημα την πρόβα για την παράσταση αλλά και την παράσταση που εμείς παρακολουθούμε, ο ήρωας δέχεται αντιφατικές διαταγές, υποτάσσεται σε αλληλοσυγκρουόμενες επιθυμίες και παραλύει κάτω από το φάσμα ενός θανάτου της ζωής του, που ξεφεύγει από τον έλεγχό του και μέσα από το παιχνίδι το θεατρικό αλλά και μέσα από τις πιέσεις που υφίσταται στην καθημερινότητά του και που τον παραλύουν εμποδίζοντας την αντίστασή του. Το ξύπνημά του, φέρνει μοναξιά, ο ύπνος του είναι πλημμυρισμένος από τους θηλυκούς του εφιάλτες, αυτούς που αποκτούν την ικανότητα να σαρκώνονται από τις ίδιες του τις αγωνίες κι από τις δικές του ενδόμυχες παρορμήσεις.

Το θέμα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά η περφόρμανς δεν ανταποκρίθηκε ούτε τεχνικά ούτε δραματουργικά στις απαιτήσεις μιας επαγγελματικής δουλειάς. Οι ερμηνείες ήταν ερασιτεχνικού επιπέδου, οι μουσικές δεν ενσωματώθηκαν στις δράσεις, ο λόγος άλλοτε ποιητικίζων κι άλλοτε ρεαλιστικός δεν απέδωσε ικανοποιητικά την συνθήκη ενώ οι ρυθμοί, χαλαροί και αδέξιοι συνετέλεσαν στο μέτριο αποτέλεσμα.

Ίσως θα πρέπει να γίνει συνειδητό στις νέες ομάδες πως τέτοιου είδους περφόρμανς, αν και εν πρώτοις δείχνουν εύκολα προσβάσιμες, απαιτούν πολύ περισσότερη δουλειά και πολύ πιο άρτια τεχνική από τις κλασσικές παραστάσεις για να κατακτηθεί το υλικό και να αποδοθούν ικανοποιητικά οι σεκάνς. Είναι φυσικό να θέλουν οι νέοι άνθρωποι να πειραματιστούν με πρωτοποριακές μορφές τέχνης αλλά δεν είναι καθόλου ανεκτό να επιχειρούν να το κάνουν πριν ακόμα ολοκληρώσουν την στοιχειώδη τους εκπαίδευση και κατακτήσουν τα εκφραστικά τους μέσα. Για τους ίδιους αποτελεί «ύβρη» και στο κοινό επιδρά ως «Μόρα».

Παίζουν: Κωνσταντίνα Λάσκαρη
Ξένια Μπαχαρνίκου
Αδριανός Μπεζούγλωφ
Άρτεμις Τσιντάρη

Σκηνοθετική επιμέλεια: Σαμψών Φύτρος