Σχετικά άρθρα
ΟΙ ΝΑΥΑΓΟΙ ΤΗΣ ΤΡΕΛΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ |
![]() |
![]() |
Συντάχθηκε απο τον/την Μαρία Κυριάκη |
Σάββατο, 11 Ιούνιος 2011 19:25 |
Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας Μια παράσταση της Ariane Mnouchkine Το «Θέατρο του Ήλιου» έχει έρθει ήδη δύο φορές στη χώρα μας στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών µε τις παραστάσεις «Το τελευταίο καραβανσαράι» και «Εφήµεροι». Φέτος μας επισκέφτηκε με την νέα της περφόρμανς η οποία αγγίζει την πιο βαθιά αγωνία των αρχών του 21ου αιώνα, παρουσιάζοντάς μας τις τρελές ελπίδες της ανθρωπότητας περίπου εκατό χρόνια πριν, και τον τρόπο που ναυάγησαν σε πολλαπλά επίπεδα, έναν τρόπο πολύ συγγενή αυτού με τον οποίο αντιμετωπίζουμε και σήμερα τις διαψεύσεις μας και την επικείμενη μας πτώση. Μυθιστόρημα που γίνεται κινηματογράφος και κινηματογράφος μέσα στο θέατρο Η σύλληψη της παράστασης ξεκίνησε από ένα μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν «Οι ναυαγοί του Ιωνάθαν» του 1897 (το οποίο εκδόθηκε το 1909, μετά το θάνατο του συγγραφέα και μετά από επεξεργασία του γιου του Μισέλ) αλλά ενισχύθηκε κι από τις αναμνήσεις της σκηνοθέτιδας απ’ την ζωή με τον πατέρα της που ήταν παραγωγός ταινιών του βωβού κινηματογράφου. Στην κρίσιμη περίοδο λίγο πριν την έναρξη του Α’ παγκοσμίου πολέμου κι ενώ η Ευρώπη προσπαθεί να διευθετήσει τις αντιθέσεις της χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, ένας σκηνοθέτης εμπνευσμένος από αυτό το μυθιστόρημα του Βερν, αποφασίζει να γυρίσει μία επική ταινία του βωβού κινηματογράφου έστω κι αν η παραγωγή είναι μικρών δυνατοτήτων. Στόχος του να περάσει τις πρωτοποριακές ιδέες της αναρχίας, του σοσιαλισμού, του διαφωτισμού και της γαλλικής επανάστασης στις πλατιές μάζες του κοινού σε μια εποχή κατάρρευσης των αξιών κι εύφλεκτης πολιτικοκοινωνικής κατάστασης. Το φιλόδοξο σχέδιο πραγματοποιείται σε μια αίθουσα χορού και διάφοροι τύποι που ταιριάζουν εμφανισιακά με τους χαρακτήρες του έργου, καλούνται να ερμηνεύσουν τους αντίστοιχους ρόλους. Κι ενώ στο φιλμ σύμφωνα με το σενάριο, κάποιοι αποφασίζουν να κάνουν ένα επικίνδυνο ταξίδι για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο, η Ευρώπη δυναστεύεται από εσωτερικές συγκρούσεις οι οποίες αποδεικνύεται πως δεν είναι δυνατόν να διευθετηθούν όπως με τον ίδιο ακριβώς τρόπο κι οι ταξιδιώτες-ηθοποιοί της ταινίας δεν μπορούν να διευθετήσουν τα δικά τους τρελά όνειρα για ευτυχία. Τα ευγενή οράματα σκοντάφτουν πάνω στην αδυναμία της ανθρώπινης φύσης να τα πραγματοποιήσει κι οι ήρωες παγιδεύονται με διάφορους τρόπους καθώς η απληστία οδηγεί τυφλά στην αλληλοεξόντωση κι ο παλιός κόσμος δεν έχει την δύναμη να προστατευτεί από τους εισβολείς που ενεργώντας αρχικά με τις καλύτερες προθέσεις καταλήγουν δέσμιοι του εύκολου κέρδους και των πάσης φύσης εκμεταλλευτών του. Η ιδανική κοινωνία δεν θεμελιώνεται ποτέ, η σύγκρουση ανάμεσα στους γηγενείς και τους εισβολείς αποδεικνύεται μοιραία, το χρυσάφι αντικαθιστά τις ευγενείς ιδέες για ισότητα, αδελφοσύνη και ελευθερία, οι ίδιες οι εσωτερικές διαπλοκές των προσώπων μέσα από την κοινωνική τους τάξη και τις επιπτώσεις της στην ηθική τους, οδηγούν σε αδιέξοδο κάνοντας το «ναυάγιο» αναπόφευκτο. Και την ίδια στιγμή οι συντελεστές του φιλμ βλέπουν τον κόσμο γύρω τους να καταρρέει μαζί με την ταινία τους καθώς οι σοσιαλιστές αποτυγχάνουν να βρουν μια λύση ώστε να αποτραπεί ο πόλεμος. Ζητήματα όπως η επιβολή των καπιταλιστικών αρχών σε πλατιά κλίμακα, η ήττα του υπαρκτού σοσιαλισμού, οι επώδυνες πολεμικές συρράξεις που μοιάζουν αναπόφευκτες σε όποια κλίμακα κι αν αναπτυχθούν, η εμπλοκή των οικονομικών παραγόντων στην εξέλιξη των κοινωνικών δομών, ο εκφυλισμός των κλασσικών αξιών χωρίς να έχουν ακόμα θεμελιωθεί οι νέες ιδέες στις συνειδήσεις των ανθρώπων κι η άνευ όρων και ταυτόχρονα διαχρονική ιστορικά, παράδοση στο εύκολο κέρδος με όποιο κόστος, θίγονται μέσα από την δραματουργία της περφόρμανς αυτής με άμεσο αλλά ταυτόχρονα και υπαινικτικό τρόπο, προσφέροντάς μας απαντήσεις οι οποίες οδηγούν πάντα στο ίδιο δραματικό και κρίσιμο ερώτημα: Τι πιθανότητες έχουν οι τρελές ελπίδες των ιδεαλιστών να μην ναυαγήσουν στην μακρινή, αφιλόξενη αλλά και πολλά υποσχόμενη «Γη του Πυρός» της κάθε εποχής και της κάθε κοινωνίας; Σύμφωνα με διηγήσεις ναυτικών, οι κάτοικοι αυτής της χώρας που βρίσκεται στην μακρινή Παταγονία, δεν είχαν ούτε ρούχα ούτε σπίτια. Για να ζεσταθούν έκαιγαν ξύλα μέρα-νύχτα κι έτσι ο Μαγγελάνος ονομάζει τον παγωμένο αυτό τόπο, Γη του Πυρός. Εκεί θα καταφθάσουν τριακόσια-πενήντα χρόνια μετά οι ήρωες ενός μυθιστορήματος του Βερν που θα γίνουν και ήρωες του βωβού φιλμ της παράστασης. Και ίσως εν τέλει οι ελπίδες εκείνων που οραματίζονται έναν κόσμο ευτυχίας και ευημερίας για ολόκληρη την ανθρωπότητα να είναι πολύ πιο αδύναμες από τις ελπίδες εκείνων που επιδιώκουν την προσωπική τους εξέλιξη μέσα από τον πλούτο και την εξουσία θεωρώντας όλη την υπόλοιπη ανθρωπότητα τόσο χρήσιμη όσο και αναλώσιμη. Γιατί εν τέλει η ανθρώπινη ράτσα δεν είναι φτιαγμένη για να ακολουθήσει μια γόνιμη πορεία προς την οικουμενική ευτυχία αλλά για να εκπληρώσει τις ανάγκες ενός βαθύτερου και ισχυρότατου ενστίκτου επιβίωσης το οποίο ψυχωτικά παραστράτησε σε ναρκισσιστικό παραλήρημα προσφέροντάς μας σαν ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα τις άπειρες παραλλαγές του μύθου του Τάνταλου, τον οποίο αξίζει να επαναπροσδιορίσουμε στις μέρες μας. Η έλλειψη παιδείας όπως στην περίπτωση των φυλακισμένων στα αμπάρια του πλοίου που έχουν εξαθλιωθεί όχι λόγω της σκλαβιάς τους αλλά λόγω της έλλειψης και του παραμικρού εσωτερικού ηθικού στοιχείου, η υπερεκτιμημένη αίσθηση δύναμης χωρίς την ανάλογη γνώση των αντιξοοτήτων και των απροόπτων, η συμπόνια χωρίς επίγνωση και χωρίς συνειδητότητα, ο ενθουσιασμός χωρίς αντίληψη των εξωτερικών παραγόντων κι η αδυναμία εκπλήρωσης των στόχων λόγω έλλειψης ουσιαστικών αμυντικών μηχανισμών οι οποίοι να μην είναι ταυτόχρονα και φονικοί, το πλήθος των αντιθέσεων και των μεταλλάξεων που οδηγούν στο ναυάγιο, παρουσιάζονται μέσα από τις δράσεις αυτής της περφόρμανς και τους διαφορετικούς χαρακτήρες της, ανάγλυφα, παραστατικά και με εξαιρετική διαύγεια. Η ίδια η περφόρμανς, αντιπροσωπευτική της γραμμής του θεάτρου του Ήλιου λειτουργεί σε τρία επίπεδα. Το ένα αφορά την δράση των ανθρώπων που βρίσκονται σ’ ένα συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, στις απαρχές του πολλά υποσχόμενου εικοστού αιώνα με στόχο να συμμετάσχουν στο γύρισμα μιας ταινίας του βωβού κινηματογράφου. Το δεύτερο αφορά την δράση εντός της ταινίας όπου τους ρόλους υποδύονται οι χαρακτήρες του πρώτου οι οποίοι δεν είναι απαραίτητα ηθοποιοί κι οι οποίοι ζωντανεύουν τις περιπέτειες των ηρώων ενός μυθιστορήματος που εκτυλίσσεται στο τέλος του 19ου αιώνα. Το τρίτο, το οποίο εμβολίζει έντεχνα τα άλλα δύο και μας προσφέρει μια διάσταση διαχρονικότητας παρ’ όλο που διαχειρίζεται αποκλειστικά και μόνον την περίοδο της «επί σκηνής» δράσης, είναι το κομμάτι της αφήγησης. Εκεί τα γεγονότα περιγράφονται σαν σ’ ένα ιστορικό παραμύθι που συμβαίνει κάπου αλλού αλλά επηρεάζει άμεσα το σκηνικό «εδώ» και «τώρα». Όπως στην διήγηση ενός επικού μύθου, τα γεγονότα δεν φέρουν το βάρος του άμεσου συμβάντος αλλά μοιάζει σαν να αντλούν συγκίνηση από την συγγένειά τους με το καθημερινό και το εφήμερο. Είναι χαρακτηριστικές οι δύο διαφορετικές υποκριτικές γραμμές οι οποίες καθορίζουν ερμηνευτικά τα δύο διαφορετικά και διαρκώς διαπλεκόμενα δρώμενα. Οι ηθοποιοί που παίζουν τους απλούς ανθρώπους στις σύγχρονες δράσεις αποπνέουν φυσικότητα και αμεσότητα. Όταν όμως καλούνται να υποδυθούν τους ρόλους τους στην ταινία μεταμορφώνονται αυτομάτως ακολουθώντας την υποκριτική τεχνική του βωβού κινηματογράφου με τις έντονες κινήσεις και γκριμάτσες, καθώς επιχειρούν να μεταφράσουν το λόγο μέσω της μιμικής και να επικοινωνήσουν τη σιωπή με υπερβολική, εξωτερική εκφραστικότητα η οποία αγγίζει την τεχνική κλόουν και παντομίμας. Το σύνολο των ηθοποιών, άριστα οργανωμένο τεχνικά, κινησιολογικά και ερμηνευτικά κινείται διαρκώς σε άψογο συντονισμό, ερμηνεύοντας τους διαφορετικούς ρόλους εντός πλατώ κι εντός φιλμ, αλλάζοντας τα σκηνικά, πετώντας χιόνι, ανεβοκατεβάζοντας ή προωθώντας στο πλάνο τα σκηνικά αντικείμενα, ρυθμίζοντας φώτα, εκτελώντας χρέη υποβολέα και τινάζοντας φιλότιμα τα ρούχα των πρωταγωνιστών του φιλμ σαν και να τα φυσούσε ο άγριος, εξωτικός άνεμος. Τα πάντα συμβαίνουν μπροστά στα μάτια του θεατή κι η μαγεία που τα δημιουργεί γίνεται τόσο συναρπαστική όσο κι η μαγεία που εμπνέουν όταν είναι έτοιμα να αναπαρασταθούν ή να γυριστούν χωρίς πλέον να είναι ορατή η παρασκηνιακή δράση των συντελεστών. Στη σκηνή, μπροστά στα μάτια μας και χωρίς κανένα τερτίπι, το πέρασμα από την πραγματικότητα στην καλλιτεχνική δημιουργία γίνεται κομμάτι της σκηνικής δράσης και κομμάτι της ερμηνευτικής τεχνικής. Ανάμεσα στο δραματικό και το κωμικό οι ηθοποιοί αστείοι ταυτόχρονα και δραματικοί, αυθεντικοί σε κάθε τους έκφανση, στήνουν ένα κινηματογραφικής εμβέλειας θέαμα όπου το κοντινό και το γενικό πλάνο έγκεινται στην φωτιστική και σκηνοθετική διαχείριση αφού ο θεατής αποκτάει την αίσθησή τους καθώς και την αίσθηση της κίνησης της κάμερας, παρατηρώντας από την πλατεία την συνολική εικόνα και επικεντρώνοντας κατά βούληση. Θαυμάσια η μουσική επένδυση κι απόλυτα συντονισμένη με τις δράσεις είτε πρόκειται για κλασσικά κομμάτια είτε για εμβατήρια και τραγούδια είτε για συνθέσεις αποκλειστικά γραμμένες για την παράσταση. Κινητοποιεί έξυπνα συναισθηματικούς και νοητικούς κώδικες, ενισχύοντας την σκηνική ατμόσφαιρα. Ευφυής η διαχείριση του σκηνογραφικού μέρους κι άψογη η εκτέλεσή της εντός κι εκτός σκηνής. Τα κοστούμια ενδίδουν στο πνεύμα της εποχής χωρίς να υποτάσσονται και στο γράμμα της, διαχωρίζοντας τις σκηνικές παρουσίες και σφραγίζοντας τους χαρακτήρες. Οι έξυπνοι φωτισμοί αναδεικνύουν στο έπακρο και την ποιητικότητα και την αισθητική ποιότητα αλλά και την ατμοσφαιρικότητα των επί μέρους σκηνών χωρίς ούτε για μια στιγμή να γίνεται αισθητή η διαρκής μεταβολή κι εξέλιξή τους. Θαυμάσια επίσης η απόδοση στα Ελληνικά των υπέρτιτλων οι οποίοι εντάσσονται στην σκηνική δράση και όσον αφορά τον τρόπο που προβάλλονται αλλά και λειτουργικά αφού είναι επίσης οι μόνοι που προσφέρουν πρόσβαση στο διαλογικό μέρος της παράστασης που αφορά τις σκηνές της ταινίας του βωβού φιλμ. Tip: Οι ηθοποιοί ντύνονται και βάφονται σε κοινή θέα, πίσω από διάφανα παραπετάσματα, σε χώρο της αίθουσας αναμονής δίνοντάς μας μια προαίσθηση των όσων θα επακολουθήσουν και μια ατμοσφαιρική εκδοχή της προετοιμασίας τους για την επικείμενη σκηνική δράση. Συντελεστές της παράστασης Σκηνοθεσία – Σκηνικός χώρος: Ariane Mnouchkine Πρωτότυπη μουσική: Jean-Jacques Lemêtre Υλοποίηση σκηνικού χώρου: Everest Canto de Montserrat Βοηθός σκηνοθέτη: Charles-Henri Bradier Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Lucile Cocito Σκηνικά αντικείμενα: Serge Nicolaï Υλοποίηση σκηνικών αντικειμένων: Sébastien Brottet-Michel, Elena Antsiferova, Duccio Bellugi-Vannuccini, Andreas Simma, Maixence Bauduin Φωτισμοί: Elsa Revol με τη συνεργασία των Hugo Mercier, Virginie Le Coënt Σχεδιασμός ήχου & εγκατάστασης: Yann Lemêtre Χειρισμός ήχου: Thérèse Spirli, Marie-Jasmine Cocito Γκαρνταρόμπα: Nathalie Thomas, Marie-Hélène Bouvand, Annie Tran σε συνεργασία με τους ηθοποιούς και την Cécile Gacon Αφήγηση: Εστέρ Αντρές Γκονζάλες Athens Metropolitan Expo Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» 190 19, Τ. Θ. 800 72 Σπάτα Τηλέφωνο: 2103542900 http://www.metropolitanexpo.gr/ 10, 11 (Διπλή παράσταση), 12 & 15-19 Ιουνίου 2011 Ώρα έναρξης: 19:00 Τιμές εισιτηρίων: 30€, 25€ (μειωμένο), 20€ (φοιτητικό – ΑΜΕΑ) |
Τελευταία Ενημέρωση στις Κυριακή, 12 Ιούνιος 2011 20:16 |