Σχετικά άρθρα
ΕΙΡΗΝΗ ΜΕΛΑ |
![]() |
![]() |
Παρασκευή, 09 Οκτώβριος 2009 20:26 | |||
Η ομάδα Πείρα(γ)μα ταξιδεύει στα περιβόλια τ’ ουρανού Πλησιάζει η εκκίνηση για το 1ο Διεθνές φεστιβάλ Δρόμου στην Αθήνα. Είναι ένα σημαντικό φεστιβάλ με συμμετοχές από χώρες της Ευρώπης που οργανώνεται από τον σκηνοθέτη Νίκο Χατζηπαππά με την συνδρομή του Εθνικού Κέντρου Θεάτρου και Χορού. Αρχίσαμε να αναζητάμε τους Έλληνες που θα συμμετέχουν ξεκινώντας από την ομάδα «Πείρα(γ)μα» κι από μία παράσταση παραμυθένια, τον «Κηπουρό του Ουρανού». Συναντήσαμε την σκηνοθέτιδα Ειρήνη Μελά στο κέντρο της Πόλης και ταξιδέψαμε μαζί της σ’ ένα περιβόλι στις παρυφές του ουρανού της παιδικής ηλικίας. Μίλησέ μου για το παραμύθι και τους λόγους που το επέλεξες. Ο Κηπουρός του Ουρανού είναι ένα παραμύθι που έχει γράψει η Δήμητρα Ψυχογυιού. Από την πρώτη στιγμή που το διάβασα με γοήτευσε. Μοιράστηκα αυτή τη γοητεία με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μου, της ομάδας Πείρα(γ)μα κι ο «Κηπουρός του Ουρανού» εντάχθηκε στο φετινό μας ρεπερτόριο. Μαζί προχωρήσαμε στη δημιουργία αυτής της παράστασης. Αποφάσισα να αναλάβω εγώ την θεατρική διασκευή και την σκηνοθεσία αυτού του παραμυθιού, γιατί έβρισκα διαρκώς νέα ερεθίσματα. Ενώ είναι μια απλή κατανοητή ιστορία, παράλληλα μπορεί και περνάει μηνύματα πολύ σημαντικά για ένα παιδί. Για το παιδί που σε λίγο θα γίνει ενήλικας, μέλος της κοινωνίας μας, που θα αποφασίζει για τις πράξεις του, για τον τρόπο που θέλει εκείνο να ζήσει, που θα ψηφίζει, που θα έχει άποψη. Προσωπική και κοινωνική. Το σημαντικότερο δώρο που μπορείς να κάνεις - αν μπορείς- σε ένα παιδί, είναι να το μάθεις να πιστεύει στον εαυτό του. Να τον αποδεχθεί, να τον αγκαλιάσει, να τον αγαπήσει και να ανασύρει την κρυμμένη του δύναμη.
Γιατί κρυμμένη; Γιατί αυτή τη δύναμη είναι που μας καταπατούν πολλές φορές από τα πρώτα μας βήματα. Όλοι. Το εκπαιδευτικό σύστημα, η κοινωνία που ζούμε, οι ίδιοι οι γονείς μας πολλές φορές ίσως άθελά τους. Γιατί και εμάς έτσι ακριβώς μας μεγάλωσαν. Φοβισμένους! Φοβισμένα μωρά, φοβισμένα παιδιά, φοβισμένοι έφηβοι, φοβισμένοι ενήλικες, φοβισμένη κοινωνία τελικά...
Και πως θα μπορούσε ο κηπουρός του ουρανού να μας μάθει να νικάμε αυτόν τον φόβο για τις ίδιες μας τις επιθυμίες; Στο παραμύθι αυτό αναδύονται οι μεγάλες μας προσδοκίες. Μιλάω για τις προσδοκίες που έχουμε από τον εαυτό μας και από τους άλλους. Μεγάλες προσδοκίες, βαριές σαν βράχια! Μας πιέζουν, μας καταθλίβουν, μας φοβίζουν και το αποτέλεσμα είναι να χάνουμε την χαρά! Την χαρά για το απλό, το καθημερινό. Το γαλάζιο της θάλασσας μπορεί να σε ηρεμήσει, να σε ταξιδέψει... Ένα μοναχικό δέντρο μπορεί να σε κάνει να δακρύσεις από χαρά γι’ αυτό που τόσο απλά συμβαίνει γύρω σου εδώ κι εκατομμύρια χρόνια τώρα. Όταν όμως χάνεται αυτή η έκσταση, όταν χάνεται η χαρά, στη θέση της στρογγυλοκάθεται ο φόβος.
Όμως τότε αρχίζει κι η πραγματική περιπέτεια. Τότε μπαίνουν στο παιχνίδι ο κηπουρός, η γοργόνα, ο γίγαντας... Στο παραμύθι αυτό, ο γίγαντας, η γοργόνα και ο κηπουρός είναι τελικά το ίδιο πρόσωπο! Η θλιμμένη γοργόνα συμβολίζει την ψυχή μας. Ο γίγαντας τις μεγάλες μας προσδοκίες. Ο ωκεανός είναι τα βάθη της ψυχής μας. Ο κηπουρός είμαστε εμείς. Όταν λοιπόν βουτήξουμε στα βαθειά νερά της ψυχής μας, θα αναμετρηθούμε με τον γίγαντα! Αν πιστεύουμε στην δύναμη του εαυτού μας, αν αγαπάμε τον εαυτό μας, θα τον νικήσουμε τον γίγαντα. Μετά την αναμέτρηση στον βυθό θα βγούμε νικητές στο φώς, παρέα με την χαρά!
Η γοργόνα που θυσιάζει το γέλιο για να γίνει μια πραγματική γυναίκα τι κίνητρα έχει και πως τα διαχειρίζεται; Η γοργόνα είναι όπως είπα η ψυχή μας...Δυστυχώς δεν ξέρει να διαχειριστεί τα κίνητρα. Είναι μπλοκαρισμένη, είναι θλιμμένη γιατί θέλει να κάνει κι εκείνη ότι κι ο κηπουρός. Αλλά δεν ξέρει πως! Ακούει όλα αυτά που της διηγείται εκείνος, ακούει τα τραγούδια του αλλά ... δεν τολμά. Γίνεται θλιμμένη, δακρύζει, μαραίνεται και δεν μπορεί να ζήσει, δεν μπορεί παρά μονάχα να ονειρεύεται... Αυτό την κάνει δυστυχισμένη.
Ο κηπουρός αγαπάει την ψυχή του, τη γοργόνα; Θα σου πω πως το βλέπω. Ένα παιδί χρειάζεται πάνω απ’ όλα αγάπη! Αγάπη από το σπίτι του, αγάπη στο σχολείο... Αλλά για να αγαπήσεις ένα παιδί πρέπει πρώτα να έχεις αγαπήσει τον εαυτό σου, το παιδί που βρίσκεται μέσα σου. Ο κηπουρός μας αγαπάει την γοργόνα, αγαπάει την ψυχή του...αγαπάει πρώτα απ’ όλα τον εαυτό του. Γι’ αυτό μπορεί να αγαπάει όλο τον κόσμο γύρω του, τους φίλους του, τον πίθηκο και τον σκίουρο, τα δέντρα του... τους μιλάει... τους τραγουδάει, τους διηγείται ένα σωρό ιστορίες.. αγαπάει εν τέλει την ίδια την ζωή! Η μνήμη είναι ένας αποκαλυπτικός κωδικός στο παραμύθι... Η μνήμη! Η μνήμη η συνειδητή αλλά και η.... άλλη μνήμη. Αυτή που χάνεται στο παρελθόν της ανθρωπότητας κι είναι καταχωρημένη στα κύτταρά μας. Αυτή που κουβαλάμε, που μας συντροφεύει χιλιάδες χρόνια ... το «τσιπάκι» μας. Μας βοηθά να ξεδιαλύνουμε, να αναλύουμε, να καταλήγουμε, να γινόμαστε πιο σοφοί και πιο αγνοί.
Και η μουσική; Ένας από τους θεματοφύλακες της αρχαίας αλλά και της νέας γνώσης; Αν με εξόριζαν σ’ ένα ξερονήσι και μου επέτρεπαν να κρατήσω μόνο πέντε πράγματα, μέσα σ’ αυτά θα ήταν σίγουρα και η μουσική! Ο κηπουρός μας όποτε είναι στεναχωρημένος, τραγουδάει τον πόνο του κι ο πόνος του τότε γίνεται τραγούδι και ταξιδεύει. Σαν μουσική νοιώθω τα πάντα γύρω μας. Μια κίνηση, ένα βλέμμα, το πέταγμα ενός πουλιού, την πορεία του φύλλου που αποχωρίζεται το δέντρο του για να προσγειωθεί απαλά στη γη που το γέννησε... μουσική έχουν τα συναισθήματά μας... μουσική είναι ο λόγος μας...
Η μουσική γεννάει φόβο αλλά διώχνει και το φόβο... Ο Κηπουρός μας αντλεί απ’ τη μουσική, αντλεί από την μνήμη και γίνεται γενναίος. Δεν φοβάται να βουτήξει στα βαθειά νερά της ψυχής του και να ανασύρει την χαμένη της χαρά. Δεν φοβάται να αναμετρηθεί με τον εαυτό του και τις γιγάντιες προσδοκίες του... Έτσι λοιπόν τα καταφέρνει! Νικά τον γίγαντα και παίρνει πίσω την χαρά της γοργόνας του. Πως κατά τη γνώμη σου οι δρόμοι της φαντασίας αντλώντας από τα αρχέτυπα οδηγούν στους προβληματισμούς του σήμερα; Οι δικοί μου προβληματισμοί για το σήμερα είναι συγκεκριμένοι. Ζούμε σε μια κοινωνία ύπνωσης, νάρκωσης. Κατάφεραν να μας υπνωτίσουν. Κοίμισαν τα συναισθήματά μας, εξαφάνισαν τους ποιητές μας. Τα παιδιά μας δεν έχουν σημεία αναφοράς, δεν έχουν να θαυμάσουν τίποτα. Κατέστρεψαν την φύση, τον ίδιο μας τον εαυτό. Το ζωντανό κύτταρό μας! Κατάφεραν να μας πείσουν ότι δεν υπάρχει λόγος να προσπαθήσουμε για τίποτα, αφού τίποτα δεν θα αλλάξει. Είμαστε παθητικοί θεατές της ίδιας μας της ζωής.... Όχι! Δεν είναι έτσι! Ο καθένας μας μπορεί να το αλλάξει αυτό! Όχι με μεγάλα πράγματα, με τα μικρά και απλά. Μέσα από την δική του στάση απέναντι στους άλλους. Απέναντι στην ίδια την ζωή.. Υπάρχει ακόμα ελπίδα...
Που βλέπεις εσύ αυτήν την ελπίδα να ισχυροποιείται; Για μένα η ελπίδα αυτή είναι το παιδί! Το παιδί που δεν έχει μπει ακόμα στο παιχνίδι της εξουσίας. Ας μην το βάλουμε λοιπόν εμείς μέσα! Ας του δείξουμε μέσα από τους δρόμους της φαντασίας και του παραμυθιού τις καθαρές, τις κρυστάλλινες αξίες της ζωής.
Τι κώδικες χρησιμοποιείς για να επικοινωνήσεις με τα παιδιά του 2000; Ο μόνος κώδικας που ξέρω εγώ για να επικοινωνήσω με τα παιδιά είναι να ακούω. Ο καλός συνομιλητής είναι αυτός που ξέρει να ακούει τον άλλον! Συνήθως όταν κάποιος μας μιλά, κάνουμε περίεργες εργασίες μέσα μας. Κάνουμε σκέψεις λανθασμένες, κακές προβολές του εαυτού μας, βγαίνουν άμυνες, προσπαθούμε να αποστομώσουμε τον συνομιλητή μας, να τον πείσουμε, να περάσει η δική μας άποψη.. Αν λοιπόν πάμε με ορθάνοιχτα τα μάτια της ψυχής μας και με αγνή ακοή απέναντι σε ένα παιδί, είτε στο 1800 βρισκόμαστε είτε στο 2000, θα ακούσουμε ακριβώς αυτό που θέλει να μας πει και θα επικοινωνήσουμε άψογα! Πως αποφεύγεται ο στείρος διδακτισμός σε μια σύγχρονη παράσταση για παιδιά; Αποφεύγεται όταν και εσύ ο ίδιος δεν είσαι στείρος! Όταν βλέπεις με τρυφερή ματιά τον κόσμο γύρω σου..όταν θέλεις να συνδιαλλαγείς με το παιδί. Όταν θέλεις να πάρεις αυτό που σου δίνει απλόχερα! Να το πάρεις και να το δώσεις πίσω πιο όμορφο... πιο γεμάτο.
Οι αναμνήσεις από την παιδική σου ηλικία πως επιδρούν στο να κατανοήσεις την παιδική ψυχοσύνθεση και να επικοινωνήσεις με το δύσκολο αυτό κοινό; Πολλές φορές έχω ανατρέξει στην παιδική μου ηλικία... Δεν νομίζω όμως ότι αυτός είναι σωστός δρόμος. Θα βοηθούσε ίσως, αν είχα ξεδιαλύνει αυτήν την παιδική ηλικία, αν ανέλυα κάπως τα παιδικά τραύματα που όλοι έχουμε... αν είχα κάνει την σωστή ψυχανάλυση που όλοι οι ενήλικες χρειαζόμαστε. Αυτό που βοήθησε στο να ψυχανεμιστώ λίγο την παιδική ψυχοσύνθεση και να επικοινωνώ με τα παιδιά και τους έφηβους είναι το ότι σε μικρή ηλικία έγινα μητέρα δυο υπέροχων παιδιών. Μεγάλωσα δύο αγόρια που τώρα γίνονται άντρες πια. Ανέκαθεν είχαμε - και έχουμε - μια υπέροχη σχέση θαυμασμού, εμπιστοσύνης, εκτίμησης και αποδοχής μεταξύ μας. Ήθελα και προσπαθούσα να αφουγκράζομαι αυτά που έλεγαν αλλά και αυτά που δεν ήθελαν να πουν. Να ακούω, να επιβραβεύω και να ενθαρρύνω. Όταν άρχισα να κάνω θέατρο για παιδιά σαν ηθοποιός, ανακάλυψα ότι την ίδια σχέση έχτιζα σιγά-σιγά και με το παιδικό κοινό. Μου ήταν φυσικό.. απλά συνέβαινε. Υπάρχει κάτι ανάμεσα σε μένα και στα παιδιά. Το ξέρω καλά πια. Γι αυτό δεν τα είδα ποτέ και σαν δύσκολο κοινό. Ήταν και είναι το αγαπημένο μου κοινό. Είχαμε πάντα μια αμφίδρομη επαφή.
Η υποκριτική, η σκηνοθετική αντίληψη, οι θεατρικοί κώδικες πως διαφοροποιούνται όταν απευθύνεσαι σε παιδικό κι εφηβικό κοινό; Μέσα σ’ αυτά τα χρόνια που κάνω θέατρο σαν ηθοποιός, είτε παίζοντας μπροστά σε ενήλικες είτε μπροστά στα παιδιά, ένα πράγμα έχω καταλάβει. Μόνο η αλήθεια περνάει. Όταν είσαι αληθινός πάνω στην σκηνή, αυτό εισπράττει και το κοινό. Την αλήθεια σου. Ίσως κάποιον ενήλικα τον ξεγελάσεις αν δεν είσαι αληθινός, ένα παιδί ποτέ! Γιατί το παιδί δεν έχει μπλοκάρει τα μάτια της ψυχής του και μ’ αυτά σε βλέπει. Εδώ έρχεται η μεγάλη ευθύνη που έχεις απέναντι του! Μια παράσταση μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά για ένα παιδί αλλά μπορεί και καταστροφικά! Εκείνη την στιγμή που είσαι πάνω στην σκηνή του περνάς μηνύματα που θα το συνοδεύουν σ όλη του την ζωή. Θα είναι ο αυριανός ενήλικας θεατής στο θέατρο, με ότι συνεπάγεται αυτό! Όχι όμως θεατής και στην ίδια του την ζωή!
Ο κηπουρός σας θα βρίσκεται στους δρόμους στα πλαίσια του 1ου διεθνούς φεστιβάλ Θεάτρου Δρόμου στην Αθήνα. Ναι, είναι ένα πολύ σημαντικό φεστιβάλ με συμμετοχές κι από το εξωτερικό. Ο Κηπουρός μας θα παίξει το Σάββατο 17, στις δώδεκα το μεσημέρι και στις έξι το απόγευμα και την Κυριακή 18, στις έξι το απόγευμα στην Πλατεία Κλαυθμώνος.
|