Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα

του Simon Stephens

Ο δεκαπεντάχρονος Κρίστοφερ ζει με τον πατέρα του στο Σουΐντον της Αγγλίας, από το οποίο δεν έφυγε ποτέ. Προσηλωμένος στον υπολογιστή του, εστιάζει στα μαθηματικά και την αστρονομία. Η ιδιοσυγκρασία του συχνά αντιμετωπίζεται με αμηχανία, καμιά φορά ακόμη και με σκληρότητα, εκλαμβανόμενη ως «διαφορετική» στα πλαίσια μιας «κοινής λογικής», η οποία συγχέει το απλό με το απλοϊκό (όπως επίσης και με το εύκολο), το μέτρο με το μέτριο και το λιτό με το λίγο. Μιας «λογικής», «κοινής» μόνο στο(ν περι)όρι(σμ)ο που τίθεται από μια υπαρκτ(ικ)ή άγνοια στην ισοπεδωτική χοντροκοπιά της οπτικής της. Έτσι, παραβλέπει λ.χ. το αντιφατικό παράδοξο στη(ν απο)σύνθεση (της λέξης) του στερεοτύπου (στέρεος + τύπος), ενός ψευδεπίγραφου (παρα)σκευάσματος, εκ προοιμίου παντελώς κενού περιεχομένου, έτσι όπως μοιάζει να ακυρώνει τη διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπου, που συνιστά ακριβώς και τη μοναδικότητά του. Μιας «common sense» («κοινής λογικής/αίσθησης/έννοιας»), που εάν έβλεπε ότι αυτοαποκαλείται «κοινή» αντί για χυδαία (αλλά και πάλι συγχέει αυτές τις δύο έννοιες, ίσως επειδή δεν διακρίνει τη διαφορά τους), ενδεχομένως να έβλεπε και ότι είναι common nonsense, ήτοι κοινή ανοησία. Βεβαίως, η ανοησία είναι κοινή σε κάθε τόπο, χρόνο, ηλικία και κοινωνική θέση, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Στην περίπτωση του Κρίστοφερ, ακόμη και στο σχολείο δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τις δυνατότητες της αντίληψης και της ευφυΐας του. Ένα ειδικό σχολείο, στο οποίο φοιτά μαζί με παιδιά βαριάς νοητικής υστέρησης, εξαιτίας της μορφής του αυτισμού του. Έτσι, μεταξύ άλλων εδώ παίρνουμε και μια μικρή ιδέα για το ότι οι αδυναμίες των εκπαιδευτικών συστημάτων επίσης δεν κάνουν εξαίρεση σε τόπο (π.χ. χώρα), χρόνο, κλπ.

Ένα βράδυ, ο Κρίστοφερ βρίσκει τον σκύλο μιας γειτόνισσάς του, σκοτωμένο από μια τσουγκράνα και πέφτει πάνω σε έναν αστυνομικό. Στη συνέχεια, αποφασίζει να ψάξει να βρει τον δολοφόνο του σκύλου. Παρά την απαγόρευση του πατέρα του, επιλέγει να συνεχίσει την εξονυχιστική του έρευνα για την αναζήτηση της αλήθειας (α + λήθη). Ως γνωστό, το θέατρο δεν δίνει απαντήσεις, παρά μόνο (επανα)διατυπώνει ερωτήσεις σε ό,τι (επι)κοινωνεί και μοιράζεται. Με συστηματικότητα και επιμονή, μαζεύει συλλεκτικά τα κομμάτια του παζλ (puzzle = απορία), όπως τα τμήματα μιας σιδηροδρομικής γραμμής που συγκροτούνται (ακόμη και αν είναι απλώς για μοντελισμό σε μορφή μινιατούρας ή, έστω, παιδικού παιχνιδιού) για να διαμορφώσουν τον δρόμο. Το έργο του Simon Stephens (βασισμένο στο ομώνυμο best seller μυθιστόρημα του Mark Haddon) είναι άρτιο. Διαθέτει ρέουσα πυκνότητα λόγου, δραματική οικονομία, χιούμορ (humor = πνεύμα) και έξοχη αμεσότητα στην ποίηση ήθους της σκηνικής πράξης. Μία φίλη (και δη σπουδαία ηθοποιός και θεατής με αισθητήριο) που το είχε δει και στο Λονδίνο, μου είπε πως ετούτο το ανέβασμα είναι καλύτερο. Χωρίς να έχω δει εκείνη την πρώτη παρουσίαση του έργου, την πιστεύω. Γιατί, πολύ απλά, το ένιωσα. Ο Τάκης Τζαμαργιάς, με καίρια ευαισθησία (ευ + αίσθηση) ανεπαίσθητων λεπτομερειών και γόνιμο οίστρο, σκηνοθέτησε μία σπουδαία παράσταση που σε κάνει να αγαπήσεις το κείμενο και –κυρίως– να λατρέψεις το θεατρικό της αποτέλεσμα. Τα λειτουργικά σκηνικά – κοστούμια του Εδουάρδου Γεωργίου, τα φώτα πορείας του Αλέκου Γιάνναρου και η συγκλονιστική μουσική του Σταύρου Γασπαράτου, συνθέτουν με σύμπνοια τις παραμέτρους αισθήσεων, χώρου και χρόνου, οι οποίες αναδεικνύονται στις ερμηνείες των ηθοποιών.

Ακόμη και αν κάποιος δεν έχει τύχει να δει έστω μία προηγούμενη ερμηνεία του, αν μη τι άλλο εδώ βλέπει σαφώς ότι ο Μάνος Καρατζογιάννης είναι ένας πραγματικά μεγάλος ηθοποιός. Πρακτικά, δεν έχω λόγια για να περιγράψω την εμπειρία της μοναδικής του υπόδυσης στον ρόλο του Κρίστοφερ, άλλο πόσο για να «τεχνολογήσω» τις ποιότητές του. Άλλωστε κάτι τέτοιο, εκτός από μάταιο, θα ήταν και περιττό. Το μόνο που χρειάζεται, είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει: να θαυμάσει κανείς το μέγεθος της υπόκρισής του και να γευτεί τη γενναιοδωρία που προσφέρει τόσο μαγικά στο ταξίδι της υψηλού επιπέδου ερμηνείας του. Ο εκπληκτικός Κρίστοφερ Μπουν του Μάνου Καρατζογιάννη, με καταλυτική ευφορία στην ιδιοσυστασία της σπάνιας υφής του, είναι ανεπανάληπτα παλλόμενος, γοητευτικά συναρπαστικός, αστείος, ιδιοφυής και συνταρακτικά ποιητικός στη μέθεξη της ερμηνευτικής του υπόστασης. Αναζητά, απορεί, συγκρούεται και ανακαλύπτει. Στο διά ταύτα, όπως κάθε έφηβος. Η Άννα–Μαρία Παπαχαραλάμπους είναι εξαίσια ως Σιόμπαν, δασκάλα του Κρίστοφερ, με έξοχο μέτρο λεπτής κόψης σε αποχρώσεις (συν)αισθήσεων, όπως και η θαυμάσια Πηνελόπη Μαρκοπούλου στον ρόλο της μητέρας του Κρίστοφερ, Τζούντυ και ο στιβαρός Χρήστος Ευθυμίου στις διακυμάνσεις του πατέρα του, Εντ Μπουν. Κυριολεκτικά εξαίρετος ο Γιάννης Γιαννούλης στο εύρος γκάμας των ρόλων του (Ρότζερ, Ρόντρι, αστυνομικός, κ.α.) και αντίστοιχα απολαυστική στο δικό της (κυρία Σήαρς, κυρία Αλεξάντερ, κ.ο.κ.), η υπέροχη Θεοδώρα Μαστρομηνά. Ει δυνατόν, θα ευχόμουν και για μια διεθνή παρουσίαση για ετούτη την παράσταση, καθώς αποτελεί όχι μόνο μια από τις καλύτερες της χρονιάς, αλλά σαφώς και ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός ατόφιου θεάτρου, το οποίο δεν πρέπει να χάσει κανείς.

Μετάφραση: Μαργαρίτα Δαλαμάγκα – Καλογήρου
Σκηνοθεσία: Τάκης Τζαμαργιάς
Σκηνικά – Κοστούμια: Εδουάρδος Γεωργίου
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Κίνηση: Αλίκη Καζούρη
Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστίνα Σούνη
Συνεργάτης Δραματουργός: Σμαρώ Κότσια

Παίζουν: Μάνος Καρατζογιάννης, Άννα–Μαρία Παπαχαραλάμπους,
Πηνελόπη Μαρκοπούλου, Χρήστος Ευθυμίου,
Γιάννης Γιαννούλης, Θεοδώρα Μαστρομηνά

«Αγγέλων Βήμα»
Σατωβριάνδου 36
Ομόνοια
Τηλέφωνο: 210 5242211 & –213

Παρασκευή: 20.00, Σάββατο: 18.00, Κυριακή: 20.30

Τιμές εισιτηρίων: 12 € (κανονικό), Φοιτητικό: 10 € (μειωμένο), 8 € (ομαδικό)
Διάρκεια: 120΄